Category: Kvika

Birt þann

Kvikuhreyfingar í Öskju (Dyngjufjöll)

Síðustu daga hafa verið litlir jarðskjálftar í eldstöðinni Öskju (einnig kölluð Dyngjufjöll). Þeir jarðskjálftar sem hafa komið fram núna eru mjög litlir að stærð og mjög fáir hafa náð stærðinni 1,0 eða stærri. Í dag er fyrsta skipti sem ég sé í fréttum að kvika sé kominn mjög grunnt í jarðskorpuna (grynnri en 10 km dýpi).


Jarðskjálftavirknin í Öskju og einnig í Herðubreið (sem á uppruna sinn í flekahreyfingum). Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það eru engin skýr merki um að eldgos sé yfirvofandi í Öskju en ef eldgos verður þá mun verða kvikugos þar sem kvikan kemst ekki í tæri við vatn. Þarna er enginn jökull. Ef að eldgos verður þar sem vatn er til staðar þá verður öskugos svo lengi sem vatn kemst í kvikuna. Það er hinsvegar engin leið til þess að vita hvernig þetta þróast og hvenær og hvar eldgos kemur upp.

Birt þann

Tveir jarðskjálftar með stærðina 3,9 í Bárðarbungu

Í dag (21-Nóvember-2017) klukkan 13:53 og 13:55 urðu tveir jarðskjálftar með stærðina 3,9 í Bárðarbungu. Þessir jarðskjálftar urðu í norð-austanverði öskju Bárðarbungu þar sem jarðskjálftar verða oftast þar. Það á eftir að koma í ljós hvort að einhver breyting verður á leiðni í Jökulsá á Fjöllum í kjölfarið á þessari jarðskjálftavirkni. Það tekur jökulvatnið 9 klukkutíma að fara frá Upptyppingum til Jökulsá á Fjöllum við Grímsstaði. Ég veit ekki hversu langan tíma það tekur fyrir jökulvatnið að ná Upptyppingum frá jöklinum en það eru líklega nokkrir klukkutímar.


Jarðskjáftavirknin í Bárðarbungu í dag. Það er ekki mikil jarðskjálftavirkni í Öræfajökli þessa stundina en hugsanlegt er að slæmt veður komi í veg fyrir mælingar. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Eftirskjáfltanir sem komu fram mynda áhugaverða línu sem er nærri því vestur til austur í öskju Bárðarbungu. Ég hef ekki séð þetta áður að mig minnir til. Ég veit ekki hvort að þetta þýði eitthvað meira en bara það að þarna er líklega misgengi í eldstöðinni.

Birt þann

Staðan í Bárðarbungu og Jökulsá á Fjöllum

Leiðni er ennþá mjög há í Jökulsá á Fjöllum og hefur verið það síðan 14 Nóvember og eitthvað fyrir þann dag. Upptök þessarar háu leiðni í Jökulsá á Fjöllum er að finna í Bárðarbungu. Það er aðeins farið að draga úr leiðinni síðan toppurinn varð (ég veit ekki hvenær sá toppur var). Í fréttum gærdagsins var einnig sagt frá því að hitinn í að minnsta kosti einum katli er svo mikill að uppúr honum kemur gufa. Ég hef ekki heyrt neinar útskýringar á því frá leiðangri gærdagsins afhverju leiðnin er svona há í Jökulsá á Fjöllum.

Sú staðreynd að það er hverakerfi sem gefur frá sér gufu þýðir að orkustigið í Bárðarbungu kerfinu er mjög mikið þessa stundina og mestar líkur eru á því að losun á þessari orku verði í gegnum eldgos. Þessi auki jarðhiti hefur einnig aukið hættuna á litlum eldgosum í Bárðarbungu sem erfitt verður að staðfesta og gætu jafnvel ekki náð uppúr jöklinum nema að þau séu nærri einum af þeim kötlum sem hafa myndast.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbunugu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er ekki hægt að segja til um það hvenær næsta eldgosahrina hefst í Bárðarbungu.

Birt þann

Óvissustigi lýst yfir og flugkóði breytt í gulan fyrir Öræfajökul

Í gær (17-Nóvember-2017) var óvissustigi lýst fyrir fyrir Öræfajökli af Almannavörnum auk þess sem öryggiskóði fyrir flug var breytt í gulan (hægt að sjá hérna)

Staðan eins og hún er núna er sú að ketill hefur myndast í öskju Öræfajökuls er þessi ketill rúmlega 1 km breiður og í kringum 21 til 25 metra djúpur samkvæmt frumrannsóknum. Þetta er í fyrsta skipti í skráðri sögu sem að svona ketill myndast í Öræfajökli. Það er núna talið að þessi ketill hafi verið að tæma sig alla þessa viku og því hafi fundist lykt af brennisteini á svæðinu þennan tíma. Hægt er að sjá Kvíá hérna á Google Maps. Þessa stundina er ekki mikið um jarðskjálfta í Öræfajökli, það mátti búast við þessu (ég reikna með því). Það er einnig nauðsynlegt að benda á þá staðreynd að Öræfajökull náði þessu stigi á nokkrum mánuðum á meðan það tók Eyjafjallajökul rúmlega 16 ár að ná þessu sama stigi þangað til að eldgos hófst í þeirri eldstöð.

Það er ekki til mikið af gögnum um Öræfajökul um eldri eldgos sem hafa orðið. Síðasta eldgos varð árið 1727 til 1728 (289 ár síðan) og eldgosið þar á undan varð árið 1362 (655 ár síðan) og varði í nokkra mánuði. Þessa stundina hef ég ekki mikið af gögnum til að vinna með. Þar sem ekki hafa verið stundaðar miklar mælingar í kringum Öræfajökul þar sem enginn bjóst við að þróunin yrði svona hröð í Öræfajökli. Það var eingöngu í Október að það rann upp fyrir vísindamönnum hvað væri að gerast í Öræfajökli.


Engir jarðskjálftar í Öræfajökli síðustu 48 klukkutímana (blá doppa syðst í Vatnajökli). Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Hægt er að sjá myndir af katlinum í öskju Öræfajökuls hérna.

Ef eitthvað gerist þá mun ég uppfæra þessa grein eða skrifa nýja ef að ástæða þykir til þess.

Birt þann

Brennisteinslykt frá Kvíá sem kemur úr Öræfajökli

Í gær (16-Nóvember-2017) var tilkynnt um brennisteinslykt frá Kvíá sem kemur sem frá Öræfajökli. Þessi jökulá er í suðurhluta Öræfajökuls og er mjög stutt. Þessa stundina eru ekki neinar leiðnimælingar í jökulám frá Öræfajökli en það verður væntanlega bætt úr því núna í Nóvember eða eins fljótt og hægt er samkvæmt Veðurstofunni. Auk þess sem mælingar á gasi munu einnig hefjast á sama tíma samkvæmt fréttum fyrir nokkru síðan af stöðu mála í Öræfajökli.

Þessi breyting og opnun jarðhitasvæða í Öræfajökli benda til þess að kvika sé kominn mjög grunnt í eldstöðina og stendur þá líklega á 1 km dýpi eða minna. Síðustu daga hefur dregið úr jarðskjálftavirkni í Öræfajökli frá því sem áður var en fyrir nokkru síðan voru um og yfir 50 jarðskjálftar að mælast vikulega í Öræfajökli. Jarðskjálftavirkni er ennþá í gangi í Öræfajökli en er þessa stundina miklu minni en það sem var fyrir nokkru síðan.

Ég mun setja inn nýjar upplýsingar af þessari framvindu eftir því sem ég læri meira.

Fréttir af þessari þróun

Brennisteinslykt við Öræfajökul (Rúv.is)
Rannsaka brennisteinslykt við Kvíá (Vísir.is)

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Öræfajökli

Síðustu klukkutíma hefur verið jarðskjálftavirkni í Öræfajökli. Ég er ekki viss hversu margir jarðskjálftar hafa orðið í Öræfajökli en það hafa ekki margir náð stærðinni 2,0 en talsvert hefur verið um jarðskjálfta sem eru minni en 1,5 að stærð. Þetta er mjög óvenjuleg jarðskjálftahrina síðan jarðskjálftavirkni byrjaði í Öræfajökli fyrir nokkrum árum síðan.


Jarðskjálftavirkni í Öræfajökli. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftahrinan er í stefnu sem er nærri því norður-suður innan gígs Öræfajökuls og er það mjög áhugaverð stefna á jarðskjálftahrinunni. Það munstur kom fyrst fram í jarðskjálftahrinu sem varð í Öræfajökli í síðasta mánuði. Þess á milli hafa þeir jarðskjálftar sem hafa komið fram verið hér og þar. Sagan segir (frá eldgosinu 1362) það að tveir jarðskjálftar fundust nokkru áður en það eldgos hófst. Hversu nákvæm sú lýsing er stórt spurning vegna hugsanlegrar endurskrifunar á sögunni í gegnum tíðina. Nákvæm grein um Öræfajökul er hægt að finna hérna (pdf, enska) á vef Veðurstofu Íslands. Söguleg gögn sýna það að eldgos frá Öræfajökli eru öflug og vara í misjafnan tíma. Eldgosið árið 1326 varði eingöngu frá Júní til Október. Eldgosið árið 1727 varð frá Ágúst 3 til 1 Maí 1728 (skekkjumörk eru 30 dagar til eða frá).

Smá um Esjufjöll

Það hefur einnig orðið minniháttar jarðskjálftavirkni í Esjufjöllum í kjölfarið á aukinni jarðskjálftavirkni í Öræfajökli. Þetta virðist vera tengt en ég veit ekki afhverju það virðist vera raunin. Ég reikna ekki með neinu eldgosi í Esjufjöllum. Ég er ekki alveg viss hversu lengi jarðskjálftavirkni hefur verið í gangi í Esjufjöllum en eldstöðin er nefnd í skýrslu frá Veðurstofunni árið 2002 og er hægt að lesa hérna (pdf, enska).

Birt þann

Kröftugasta jarðskjálftahrina síðan í Febrúar 2015 í Bárðarbungu

Í gær (26-Október-2017) og í dag (27-Október-2017) varð kröftugasta jarðskjálftahrina síðan í Febrúar 2015 þegar eldgosinu lauk í Bárðarbungu. Í þessari jarðskjálftahrinu komu fram tveir jarðskjálftar með stærðina Mw4,7 og það kom fram einn jarðskjálfti með stærðina 3,9 og síðan varð einn jarðskjálfti með stærðina 3,2. Á þessari stundu eru allir aðrir jarðskjálftar minni að stærð. Á þessari stundu hefur enginn gosórói komið fram í Bárðarbungu þannig að eldgos hefur ekki hafist í kjölfarið á þessari jarðskjálftahrinu. Það er talsverð hætta á því að eldgos hefjist á öðrum stað í öskju Bárðarbungu en þar sem jarðskjálftavirknin er núna að koma fram en núna er jarðskjálftavirknin að mestu leiti í norðurhluta öskjunnar.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Jarðskjálftinn með stærðina Mw3,9 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Dellukoti. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.


Jarðskjálftinn með stærðina Mw3,9 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Böðvarshólum. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.


Seinni Mw4,7 jarðskjálftinn eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Dellukoti. Ég náði ekki að mæla fyrri jarðskjálftann vel af óþekktum ástæðum (kannski vegna veðurs). Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.


Seinni Mw4,7 jarðskjálftinn eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Böðvarshólum. Ég náði ekki að mæla fyrri jarðskjálftann vel af óþekktum ástæðum (kannski vegna veðurs). Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.

Þessa stundina hefur ekki orðið neitt eldgos í Bárðarbungu. Hinsvegar bendir þessi jarðskjálftavirkni til þess að hugsanlega sé kvikuþrýstingur í Bárðarbungu að ná því stigi að eldgos geti hafist án mikils fyrirvara ef sá þrýstingur hefur ekki náðst nú þegar. Þar sem það er spáð slæmu veðri næsta sólarhringinn á Íslandi þá verður verra að mæla jarðskjálfta sem verða í Bárðarbungu og víðar.

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í suðurhluta öskju Bárðarbungu

Í dag (24-Október-2017) klukkan 14:18 varð jarðskjálfti með stærðina 4,1 í suðurhluta öskju Bárðarbungu. Síðan klukkan 14:54 varð jarðskjálfti með stærðina 3,4 á sama svæði í Bárðarbungu auk þess sem nokkrir minni jarðskjálftar fylgdu í kjölfarið.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það sem er áhugavert núna er að jarðskjálftavirknin er að eiga sér stað sunnarlega í öskju Bárðarbungu á svæði þar sem sigkatlar hafa myndast undanfarið vegna mikils jarðhita á þessu svæði. Jarðhitinn kemur fram vegna þess að kvika stendur grunnt í jarðskorpunni á þessu svæði. Það gerir þessa jarðskjálftavirkni mjög áhugaverða og skapar hugsanlega möguleika fyrir því að þarna verði eldgos í framtíðinni en eldgos á þessu svæði gæti orðið til mikilla vandræða, jafnvel þó svo að slíkt eldgos mundi eingöngu vara í mjög stuttan tíma, jafnvel ekki meira en nokkra klukkutíma. Helsta hættan kæmi frá jökulflóði sem mundi koma frá þessu svæði í kjölfarið á eldgosi.


Jarðskjálftinn með stærðina 4,1 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Dellukoti. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.


Jarðskjálftinn með stærðina 4,1 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Böðvarshólum. Þessi mynd er síuð á 4Hz. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Núna er spurning hvort að það kemur fram jarðskjálfti í norð-austur hluta öskju Bárðarbungu. Það virðist alltaf verða jarðskjálftavirkni þar í kjölfarið á svona jarðskjálftavirkni í suðurhluta öskju Bárðarbungu. Ég veit ekki afhverju það gerist en það virðist engu að síður vera raunin.

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu þann 13-Október-2017

Á Föstudeginum þrenntánda í Október tvöþúsundund og sautján varða jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Stærsti jarðskjálftinn í þessari virkni var með stærðina 3,1 en annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 2,9.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Staðsetning jarðskjálftans með stærðina 3,1 er mjög áhugaverð. Jarðskjálftinn er á stað þar sem ekki hefur verið mikið um jarðskjálftavirkni áður og þarna er einnig að finna mjög aflmikið hverasvæði sem hefur brætt af sér yfir hundraðmetra þykkan jökul. Kvika á þessu svæði er mjög grunnt eins og ljóst er að jarðhitavirkni á þessu svæði. Jarðfræðingar áætla að dýpið niður á kviku sé rúmlega 1 km miðað við þá jarðhitavirkni sem er til staðar á svæðinu. Jarðskjálftinn með stærðina 2,9 var á hefðbundu svæði norð-austur hluta öskju Bárðarbungu. Það er einnig áhugaverð jarðskjálftavirkni í norður hluta öskju Bárðarbungu sem hefur orðið yfir síðustu klukkutíma. Það er ekkert sem bendir til þess að eldgos sé yfirvofandi í Bárðarbungu á þessari stundu.

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu

Dagana 05-Október og 06-Október-2017 varð jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Fyrsti jarðskjálftinn sem kom fram var með stærðina 3,7 og kom sá jarðskjálfti fram þann 05-Október, síðari jarðskjálftinn kom fram þann 06-Október-2017 og var með stærðina 3,4. Fyrri jarðskjálftinn sem kom fram varð í suð-vestur hluta öskju Bárðarbungu sem hefur ekki verið mjög jarðskjálftavirk, síðari jarðskjálftinn var með stærðina 3,4 og varð á hefðbundu svæði í norð-austur hluta öskjunnar.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Nokkrir aðrir jarðskjálftar komu fram í þessari jarðskjálftahrinu en stærsti eftirskjálftinn sem kom fram var með stærðina 2,2 en allir aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð.