Kvikuinnskot – Síða 30 – Jarðfræði á Íslandi

september 12, 2015

Áhugaverð virkni í Hamrinum (Bárðarbunga) og Tungnafellsjökli

Í gær (11-September-2015) átti sér stað áhugaverð virkin í Hamrinum (sjá undir Bárðarbunga). Hamarinn er eldstöð sem er innan sprungusveims Bárðarbungu. Hamarinn er hugsanlega tengdur eldstöðinni Bárðarbungu en sönnunargöng fyrir því eru mjög veik. Þó benda söguleg gögn til þess að oft gjósi í Hamrinum á svipuðum tíma og í Bárðarbungu. Annað slíkt dæmi er eldstöðin Þórðarhyrna í sprungusvarmi Grímsfjalls.

Sú jarðskjálftahrina sem hófst í Hamrinum byrjaði með litlum jarðskjálfta á 22,3 km dýpi. Nokkrir grunnir jarðskjálftar áttu sér stað á undan þessum jarðskjálfta, en þeir tengjast líklega breytingum í jarðhitakerfi Hamarsins á undan jarðskjálftanum. Þessi staki jarðskjálfti kom af stað hrinu jarðskjálfta á minna dýpi, það bendir til þess að þrýstingur inní eldstöðinni sé orðinn hár, hversu hár er ómögulegt að segja til um, það er einnig ekki hægt að segja til um það hversu nálægt eldgosi eldstöðin er. Miðað við þær vísbendingar sem ég er að sjá núna, þá er útlitið ekki gott að mínu mati. Síðast varð lítið eldgos í Hamrinum í Júlí-2011. Ég skrifaði um það á ensku hérna, hérna og hérna.

Það svæði sem er núna virkt í Hamrinum. Jökulinn á þessu svæði er í kringum 300 til 400 metra þykkur. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þeir jarðskjálftar sem eiga sér stað í Hamrinum eru lágtíðni jarðskjálftar (grænir og rauðir toppar). Einnig sést óróatoppur á græna bandinu, ég veit ekki afhverju sá órói varð en hann virðist ekki koma fram á bláa og rauða bandinu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Óróatoppurinn sést ekki á SIL stöðinni í Skrokköldu. Ég er ekki viss um afhverju það er. Jarðskjálftavirkni sést mjög vel. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Virkni í Tungnafellsjökli

Það hefur einnig verið áhugaverð jarðskjálftavirkni í Tungnafellsjökli. í gær (11-September-2015) varð jarðskjálftahrina í Tungnafellsjökli. Jarðskjálftahrinan hófst á jarðskjálfta á 12,3 km dýpi og varð öll á svipuðu dýpi í kjölfarið. Þetta bendir til þess að kvikuinnskot hafi átt sér stað í dag á þessu svæði. Hvenær slíkt gæti er ekki hægt að spá fyrir um. Það er einnig hugsanlegt að kvika sér á minna dýpi nú þegar vegna þeirrar virkni sem átti sér stað í kringum eldgosið í Bárðarbungu.

Jarðskjálftavirknin í Tungnafellsjökli. Tungnafellsjökull er fyrir norðan Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu hafði stærðina 1,9. Þetta var einnig grynnsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu. Eftir því sem ég best veit þá hafa ekki orðið neinar yfirborðsbreytingar í Tungnafellsjökli eftir því sem ég kemst næst. Það verða ekkert alltaf yfirborðsbreytingar í eldstöðvum (hverir og jarðhiti) áður en eldgos hefst.

ágúst 17, 2015

Bárðarbunga fyrir einu ári síðan

Í dag er eitt ár liðið síðan atburðarrás hófst í Bárðarbungu sem leiddi til eldgoss í Holuhrauni. Vikuna áður en þessi mikla jarðskjálftavirkni hófst. Ég hafði ætlað mér að skrifa um þá virkni en sú grein hafði tafist hjá mér og varð síðan aldrei skrifuð vegna þess sem síðar gerðist í Báðarbungu. Ég á því miður ekki myndina af þeirri jarðskjálftavirkni sem hafði verið dagana á undan í Bárðarbungu, ég hafði ætlað mér að vista þá mynd en ekkert varð að því hjá mér (þar sem ég finn ekki myndina).

Jarðskjálftahrinan í Bárðarbungu þann 16-Ágúst-2014 klukkan 11:45. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það var orðið ljóst þann 16-Ágúst-2014 að eitthvað stórt var í aðsigi í Bárðarbungu þegar óróinn var skoðaður, þar sem óróinn var úr öllu valdi. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það sást á óróanum á nálægum SIL stöðvum að eitthvað mjög stórt væri að fara að gerast í Bárðarbungu.

Eftir því sem tímanum leið, þá fjölgaði grænum stjörnum á jarðskjálftakorti Veðurstofunnar. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þegar komið var að 25-Ágúst þá var fjöldi jarðskjálfta í Bárðarbungu talinn í þúsundum og fjöldi jarðskjálfta sem voru stærri en 3,0 talinn í hundruðum.

Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu þann 25-Ágúst-2014. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í Bárðarbungu átti sér stað þann 26-Ágúst-2014 og var með stærðina 5,7. Þetta var einnig stærsti jarðskjálfti á Íslandi síðan árið 2008.

Jarðskjálftahrinan í Bárðarbungu þann 27-Ágúst-2014. Þetta er rétt eftir að jarðskjálfti með stærðina 5,7 átti sér stað. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftinn með stærðina 5,7 eins og hann kom fram hjá mér á jarðskjálftamælinum í Böðvarshólum. Þessi mynd er undir CC leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.

Jarðskjálftinn með stærðina 5,7 eins og hann kom fram hjá mér á jarðskjálftamælinum í Heklubyggð. Þessi mynd er undir CC leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.

Þegar eldgosið hófst í Holuhrauni þá dró mjög úr jarðskjálftavirkni í kvikuganginum en jarðskjálftavirkni hélt áfram í sjálfri Bárðarbungu sem var að falla saman vegna eldgossins sem hafði hafist í Holuhrauni. Sú jarðskjálftavirkni sem hélt áfram varð í sjálfri Bárðarbungu og það komu einn til þrír jarðskjálftar með stærðina fimm eða stærri á viku í Bárðarbungu á meðan eldgosið í Holuhrauni stóð yfir. Jarðskjálftavirkni hélt fram til loka Febrúar þegar eldgosinu í Holuhrauni lauk.

Undanfarinn að eldgosinu í Bárðarbungu

Það er mjög erfitt að vita og þekkja undanfara eldgosa í eldstöðvum fyrirfram. Sérstaklega ef um er að ræða eldstöð sem hefur ekki gosið í mjög langan tíma. Ein af þeim fáu vísbendingum sem vísindamenn höfðu um það hvert væri að stefna var þessi hérna, jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu. Þetta var í raun álitin hefðbundin jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu, þar sem svona jarðskjálftar áttu sér stað með reglulegu millibili. Þessi jarðskjálftavirkni var góð vísbending þess efnis um að Bárðarbunga mundi gjósa fljótlega.

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu þann 16-Maí-2014. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er mjög erfitt við bestu aðstæður að vita hvort að eldstöð sé að fara að gjósa eða ekki. Sérstaklega ef gögn vantar eða ef eldstöðin hefur ekki bært lengi á sér. Ferlið sem veldur því að eldstöð gýs er ekki þekkt í dag almennilega, þó svo að mikið sé vitað um hvað er í gangi núna í dag og sú þekking eykst með hverju eldgosi sem skráð er.

Staðan í dag í Bárðarbungu

Þessa stundina er mjög rólegt í Bárðarbungu og hefur verið það síðan eldgosinu í Holuhrauni lauk fyrir um sex mánuðum síðan. Það er hinsvegar ljóst á eldgosasögu Bárðarbungu að þessari eldgosahrinu er langt frá því að vera lokið. Sú eldgosahrina sem er hafin í Bárðarbungu mun vara næstu 10 til 15 árin miðað við þekkta eldgosasögu. Tími milli eldgosa er allt frá 1 ári og upp í 10 ár. Hljóðlát tímabil í Bárðarbungu geta varað hátt í 100 ár, það hljóðláta tímabil sem endaði árið 2014 varði í 104 ár. Það er ekki hægt að segja til um það hvenær eða hvar næsta eldgos mun verða í Bárðarbungu. Það er hætta á því að næsta eldgos í Bárðarbungu verði jafnstórt og það eldgos sem lauk í Holuhrauni fyrir sex mánuðum síðan.

júlí 22, 2015júlí 22, 2015

Aukinn jarðhiti í Surtsey

Í fréttum í gær (21-Júlí-2015) kom fram að aukinn jarðhiti hefði mælst í Surtsey miðað við síðustu mælingu sem var tekin fyrir tveim til þrem árum síðan. Breytingin nemur tíu gráðum. Tilgátan er sú að jarðhitinn hafi aukist í kjölfarið á jarðskjálfta sem átti sér stað í Surtsey síðasta vor (2015). Það hafa orðið fáir jarðskjálftar í eldstöðvarkerfinu sem er kennt við Vestmannaeyjar undanfarin ár, engar jarðskjálftahrinur hafa átt sér stað í Vestmanneyjum (eða í kringum Vestmannaeyjar) síðustu ár.

Það er ljóst að aukinn jarðhiti í Surtsey þýðir að kvika er á ferðinni í eldstöðvarkerfi Vestmannaeyja. Hinsvegar er þetta ferli sem er hafið ekki komið nógu langt fram til þess að hægt sé að átta sig á því hvort að eldgos sé yfirvofandi eða ekki. Aukinn jarðhiti í Surtsey þýðir ekki að farið sé að styttast í eldgos eldstöðvarkerfi Vestmanneyja. Þar sem eldstöðvar hita oft upp jarðveginn og hann kólnar síðan aftur án þess að nokkur skapaður hlutur gerist. Mesta hættan er núna mögulegar gufusprengingar í Surtsey og stafar eingöngu fuglalífinu og plöntulífinu hætta af slíku á sumrin.

Fréttir af auknum jarðhita

Nýjar tegundir finnast í Surtsey (Rúv.is)

júlí 11, 2015

Jarðskjálftahrina í Tungnafellsjökli

Þann 9-Júlí-2015 hófst jarðskjálftahrina í Tungnafellsjökli. Í kringum 50 jarðskjálftar hafa mælst og enginn þeirra hefur verið stærri en 2,0. Jarðskjálftahrinan er ennþá í gangi.

Jarðskjálftahrinan í Tungnafellsjökli. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er mín skoðun að Tungnafellsjökull sé farinn að undirbúa eldgos. Alveg óháð því hvað gerist í Bárðarbungu á næstunni (eldgosahrinunni er ekki lokið í Bárðarbungu, þó svo að hlé sé núna í gangi). Síðan er ljóst á tímanum síðan þessi virkni hófst að þetta hefur verið að gerast í eldstöðinni í talsverðan tíma. Jarðskjálftavirkni fór að aukast í Tungnafellsjökli árið 2012 og hefur verið að aukast síðan hægt og rólega. Eldgosið og öll virknin í Bárðarbungu virðist hafa gefið Tungnafellsjökli aukin kraft og orku, þó eru tengsl þessara tveggja eldfjalla ekki þekkt og óvíst hvernig þau hugsanlega tengjast.

Jarðskjálftavirknin bendir til þess að þetta mun þróast með svipuðum hætti og vikunar áður en það fór að gjósa í Eyjafjallajökli árið 2010. Þróunin verður svipuð en ekki alveg eins, það er hinsvegar ljóst að þegar nær dregur þá mun jarðskjálftavirknin aukast umtalsvert. Hvenær það mun gerast veit ég ekki. Það eru einnig góðar líkur á því að ekkert muni gerast í Tungnafellsjökli.

júní 11, 2015

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu

Í dag (10-Júní-2015) varð jarðskjálfti í Bárðarbungu með stærðina 3,3. Dýpi þessa jarðskjálfta var 6,3 km.

Jarðskjálftinn með stærðina 3,3 er þar sem græna stjarnan er á kortinu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Engir aðrir jarðskjálftar hafa átt sér stað í Bárðarbungu eftir þennan jarðskjálfta sem stendur. Þessi jarðskjálfti var lágtíðni jarðskjálfti, sem þýðir að hann kom til vegna kvikuhreyfinga í Bárðarbungu á 6,3 km dýpi. Á þessari stundu er ekki hægt að vita hvað er að gerast í Bárðarbungu, á þessari stundu veit ég ekki til þess að þensla hafi átt sér stað í Bárðarbungu síðan eldgosinu í Holuhrauni lauk, þó er mjög erfitt að sjá það vegna þess hversu stórt svæði er um að ræða og erfitt að mæla það af þeim ástæðum.

maí 2, 2015

Nýtt kvikuinnskot í Kötlu

Í gær (01-Maí-2015) átti sér stað lítið kvikuinnskot í eldstöðinni Kötlu. Þetta kvikuinnskot hafði dýpið 26,9 km til 18,5 km. Stærstu jarðskjálftarnir sem fylgdu þessi kvikuinnskoti höfðu stærðina 2,0.

Jarðskjálftahrinan í Kötlu. Höfundaréttur að þessari mynd tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þetta kvikuinnskot þýðir ekki að eldgos sé yfirvofandi í Kötlu. Hinsvegar miðað við fyrri hegðun eldfjallsins þá er ljóst að þetta er þróun í Kötlu sem þarf að fylgjast með. Það er möguleiki á því að þessi virkni hætti en það er engin leið til þess að vita það fyrir víst. Það eina sem hægt er að gera er að bíða og sjá hvað gerist.

Athugun með Grímsvötn

Ég hef tekið eftir því að jarðskjálftavirkni hefur verið að aukast undanfarið í Grímsvötnum. Það bendir til þess að eldstöðin sé að verða tilbúin fyrir næsta eldgos. Síðustu eldgos í Grímsvötnum voru árin 2011, 2004, 1998 …osfrv. Það er ekki hægt að vita hvenær eða hversu stórt næsta eldgos verður í Grímsvötnum.

apríl 30, 2015

Kvikuinnskot í Bárðarbungu

Í dag (30-Apríl-2015) varð lítið kvikuinnskot í Bárðarbungu. Þetta kvikuinnskot var lítið og lítur út fyrir að vera lokið núna. Þetta sýnir að ennþá er talsverð virkni í Bárðarbungu þó svo að eldgosinu í Holuhrauni hafi lokið fyrir talsverðu síðan.

Kvikuinnskotið í Bárðarbungu. Það eru þrír jarðskjálftar sem eru appelsínugulir og síðan einn rauður depill á myndinni. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þeirri jarðskjálftahrinu sem fylgdi þessu kvikuinnskoti var með stærðina 2,1. Dýpi þessara jarðskjálfta var frá 17 km og upp að 5,3 km. Það er ekkert sem bendir til þess að þetta kvikuinnskot hafi náð til yfirborðs og enginn órói kom fram þegar kvikuinnskotið átti sér stað. Það er hætta á frekari kvikuinnskotum í Bárðarbungu á næstu mánuðum og árum. Önnur jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu er vegna þess að eldstöðin seig 62 metra þegar eldgosið í Holuhrauni átti sér stað og það hefur breytt spennunni í jarðskorpunni á þessu svæði. Sú rekhrina sem er hafin á þessu svæði er ekki lokið, þó svo að ekkert eldgos sé núna að eiga sér stað í Bárðarbungu.

mars 29, 2015

Djúpir jarðskjálftar í Bárðarbungu og Öræfajökli

Í dag (28-Mars-2015) hafa verið djúpir jarðskjálftar í Bárðarbungu. Þessi jarðskjálftavirkni bendir til þess að ný kvika sé að koma inn í eldstöðina af miklu dýpi. Hvort að þetta muni valda nýju eldgosi er ekki ljóst, eins og staðan er núna þá hefur ekkert gerst og ekki víst að nokkuð muni gerast. Jarðskjálftinn með mesta dýpið var á 21,1 km dýpi, aðrir jarðskjálftar voru á minna dýpi.

Jarðskjálftavirknin í Vatnajökli í dag. Höfundaréttur af þessari mynd tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Öræfajökull

Í dag (28-Mars-2015) hefur einnig verið djúp jarðskjálftavirkni í Öræfajökli (Wikipedia grein er hægt að lesa hérna). Þessi virkni í Öræfajökli er ekki ný og hefur verið í gangi síðustu tíu árin með hléum. Tímabil á milli jarðskjálftahrina eru mismunandi löng. Sú jarðskjálftavirkni sem hefur átt sér stað í dag er djúp og vegna þess væntanlega ekki vegna sprunguhreyfinga, þessir jarðskjálftar eiga uppruna sinn í kvikuhreyfingum á þessu dýpi. Allir jarðskjálftarnir voru minni en 1,5 að stærð.

Það sem hefur verið skráð sögulega um eldgosin árin 1362 og 1728 bendir til þess að eldgos í Öræfajökli hefjist með miklum krafti (jarðskjálftum stærri en 4,0 koma fram) og miklu öskufalli auk mikils jökulsflóðs sem fylgir í kjölfarið, að stig eldgoss í Öræfajökli virðist vara í hátt í 48 klukkustundir, hvað gerist eftir að því stigi líkur er óljóst vegna skorts á gögnum. Heimildir hafa tapast eða hvað gerist seinna í eldgosi í Öræfajökli hefur einfaldlega ekki verið skráð niður. Eldgos virðast geta varað upp í 45 daga miðað við heimildir af eldgosunum 1362 og 1728. Núverandi jarðskjálftahrina á sér stað í Öræfajökli, þar sem eldstöðin liggur aðeins norður á því svæði þar sem núverandi jarðskjálftavirkni er að eiga sér stað. Það er enginn sprungusveimur tengdur Öræfajökli, það hinsvegar útilokar ekki að sprungusveimur geti tilheyrt Öræfajökli án þess að slíkt sé þekkt. Staðan í dag bendir ekki til þess að eldgos sé að fara að hefjast í Öræfajökli. Sú staða gæti breyst án viðvörunar, þar sem slíkt er alltaf hætta með eldfjöll.

mars 27, 2015

Lítil jarðskjálftahrina í Heklu

Síðan í gær (26-Mars-2015) hefur verið lítil jarðskjálftahrina í Heklu. Þetta hefur ekki verið samfelld jarðskjálftavirkni og fjöldi jarðskjálfta hefur ekki verið mikill. Stærsti jarðskjálftinn sem hefur átt sér stað var með stærðina 1,4.

Jarðskjálftavirknin í Heklu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftavirknin sem átti sér stað í Heklu var á miklu dýpi, mesta dýpið sem kom fram var 17 km (stærð jarðskjálfta var 1,4). Aðrir jarðskjálftar voru á minna dýpi en dýpi þeirra atburða var allt meira en 10 km. Ég veit ekki hvað er að gerast í Heklu. Það er hinsvegar möguleiki á því að þetta sé kvika á ferðinni djúpt í Heklu, frekar en að þetta séu jarðskjálftar vegna spennubreytinga í jarðskorpunni á þessu svæði. Ég reikna ekki með því að eldgos sé að fara að hefjast í Heklu eins og staðan er núna.

mars 11, 2015

Hvað gerist næst í Bárðarbungu

Það er liðið talsvert síðan eldgosinu í Holuhrauni lauk og allt er rólegt eins og er í Bárðarbungu. Hvað gerist næst í Bárðarbungu er ekki vitað og enginn er með svarið við þeirri spurningu. Hérna eru tveir möguleikar á því hvað gæti gerst.

Rekið heldur áfram án þess að frekari eldgos verði.
Nýt kvika mun fljótlega koma inn í Bárðarbungu. Í kjölfarið hefst nýtt eldgos nokkrum dögum eða vikum seinna.

Það er einnig að mínu áliti hætta á eldgosi í Hamrinum (stundum kallað Loki-Fögrufjöll). Sú eldstöð er innan sprungusveims Bárðarbungu og því er hætta á því að kvikuinnskot komist inn í þá eldgos og eldgos hefjist þar í kjölfarið. Það er ekki hægt að vita hversu stórt slíkt eldgos yrði. Það er ólíklegt að kvikuinnskot muni ná til Torfajökuls. Það er hinsvegar ekki hægt að útiloka slíkan atburð.

Hvað mun gerast í Bárðarbungu veltur á mörgum atriðum og þau eru ekki öll þekkt á þessari stundu. Það sem er vitað er að jarðhiti hefur verið að aukast í jarðskorpunni (næst Bárðarbungu) og í öskju Bárðarbungu og það eru ekki góðar vísbendingar. Það sem er ekki þekkt er hversu langan tíma þetta tekur, ef þetta gerist þá nokkurntímann. Næsta eldgos gæti átt sér stað á morgun, það er hinsvegar alveg jafn mikil hætta á því að ekkert muni gerast í lengri tíma. Þar sem það er engin leið til þess að vita hvenær næsta eldgos mun hefjast.

Eins og staðan er í dag þá er ég bara að vakta Bárðarbungu og fylgjast með því sem er að gerast þar. Textinn að ofan eru bara getgátur um það sem gæti gerst. Eina leiðin til þess að vita hvað gerist næst er að bíða eftir næsta eldgosi, sú bið gæti orðið mjög löng.

Styrkir: Hægt er að styrkja mína vinnu hérna með því að versla við Amazon UK eða með því að leggja beint inna á mig. Upplýsingar um það hvernig hægt er að leggja beint inná mig er að finna hérna.

Samþykki fyrir vefköku