Author: Jón Frímann

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Vestmannaeyjum (úti fyrir ströndinni)

Síðustu tvo daga hefur verið jarðskjálftavirkni í Vestmannaeyjum. Þetta er í fyrsta skipti síðan árið 2015 það kemur fram jarðskjálftavirkni í Vestamannaeyjum. Sú jarðskjálftavirkni sem kom fram núna var minniháttar og var stærsti jarðskjálftinn með stærðina 1,5. Dýpi þessara jarðskjálfta var stöðugt í kringum 17 km en aðeins einn jarðskjálfti var með dýpið 14,2 km. Jarðskjálftarnir voru í áttina NA-SV og mynduðu við beina línu á jarðskjálftakortinu.


Jarðskjálftavirknin í Vestmannaeyjum. Jarðskjálftavirknin er úti í sjó. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það komu fram samtals fjórir jarðskjálftar núna og síðan 30-Ágúst-2017 hefur allt verið rólegt í Vestmannaeyja kerfinu. Það er engin ástæða til þess að áætla að eitthvað sé að fara að gerast núna. Þessa stundina er ekkert sem bendir til þess að það sé raunin og að eitthvað muni gerast núna. Síðasta eldgos í Vestmannaeyja eldstöðinni var árið 1973. Vandamálið hérna er hinsvegar það að eldstöðin er að mestu leiti undir sjó og eldgosavirknin í henni er ekki vel skráð.

Eftirtalin eldgos hafa orðið í Vestmannaeyja kerfinu samkvæmt Global Volcanism Program.

1637 Október – 1638 Febrúar 28 +- 60 dagar (skekkja í skráningu). Hugsanlega suð-vestur af Heimaey.
1896 September – Óþekkt. Suður eða Suð-vestur af Hellisey.
1963 Nóvember 8 – 1967 Júní 5, Surtsey myndaðist í þessu eldgosi.
1973 Janúar 23 – 1973 Júní 28, Heimaey (Eldfell).

Minni eldgos gætu hafa átt sér stað án þess að án þess að vera skráð í sögubækurnar fyrr á tímum (það er einnig hugsanlegt að stærri eldgos hafi ekki einu sinni verið skráð). Dýpi þeirra jarðskjálfta sem átti sér stað bendir til þess að kvika sé á ferðinni en ekkert bendir til þess núna að þessi kvika sé að rísa upp til yfirborðs. Það er því engin hætta á því að það fari að gjósa núna. Hinsvegar þekki ég ekki nógu vel hegðun þessar eldstöðvar vegna skorts á skráðri sögu og gögnum um eldstöðina.

Birt þann

Tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu

Í nótt (27-Ágúst-2017) urðu tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu. Fyrri jarðskjálftinn var með stærðina 3,8 og varð klukkan 01:42 og seinni jarðskjálftinn var með stærðina 4,2 og varð klukkan 01:45. Seinni jarðskjálftinn er stærsti jarðskjálftinn til að eiga sér stað síðan 02-Ágúst-2017 í Bárðarbungu þegar jarðskjálfti með stærðina 4,5 átti sér stað.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Síðustu mánuði hefur dregið hægt og rólega úr jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu og er nú svo komið að stórir jarðskjálftar verða þar eingöngu einu sinni til tvisvar í mánuði í staðinn fyrir vikulega eins og var staðan eftir að eldgosinu lauk í Holuhrauni í Febrúar-2015. Núna verða jarðskjálftar sem eru stærri en 3,5 eða jafnvel stærri en 4,0 ekki nema einu sinni til tvisvar í mánuði. Þetta vekur upp þær spurningar hvort að Bárðarbunga sé að verða fullu útþanin af kviku á ný eftir að eldgosinu í Holuhrauni lauk í Febrúar-2015.

Birt þann

Lítil jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg nærri Geirfuglaskeri

Í gær (22-Ágúst-2017) varð jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg nærri Geirfuglaskeri. Þetta var frekar lítil jarðskjálftahrina og sást ágætlega á jarðskjálftamælaneti Veðurstofu Íslands. Það er möguleiki á því að fleiri jarðskjálftar hafi orðið en mældust á jarðskjálftamælaneti Veðurstofu Íslands. Stærstu jarðskjálftarnir voru með stærðina 2,4 en aðrir jarðskjálftar sem urðu voru minni að stærð.


Jarðskjálftahrinan á Reykjaneshrygg í gær. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Flest bendir til þess að þessi jarðskjálftahrina eigi upptök sín í flekahreyfingum heldur en kvikuhreyfingum en það er voðalega vont að sjá það í þessari fjarlægð frá jarðskjálftamælanetinu og merkið sem ég fékk á mína jarðskjálftamæla var mjög óskýrt. Ég veit ekki hvenær síðasta eldgos varð á þessu en það var líklega á tímabilinu milli 13 og 15 aldar.

Uppfærsla eitt

Samkvæmt frétt Rúv þá féll Geirfuglasker árið 1972. Af einhverjum ástæðum þá var það ennþá inni hjá Veðurstofunni. Næsti punktur hefur verið fluttur til Eldeyjarboða sem er aðeins sunnar. Ég mun skrifa eftir því í framtíðinni.

Grein uppfærð þann 24-Ágúst-2017 klukkan 18:38.

Birt þann

Miðlungs jarðskjálftahrina austur af Brennisteinsfjöllum

Síðustu nótt varð jarðskjálftahrina í Brennisteinsfjöllum, þessi jarðskjálftahrina varð rétt austur af Brennisteinsfjöllum en innan sprungusveim eldstöðvarinnar í Bláfjöllum. Í þessari jarðskjálftahrinu komu fram merki um kvikuhreyfingar en mestur hluti þeirra jarðskjálfta sem kom fram átti upptök sín í jarðskorpuhreyfingum.


Jarðskjálftahrinan eins og hún kemur fram á korti á jarðskjálftavef Veðurstofu Íslands. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu var með stærðina 2,9 en aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð. Í kringum 210 jarðskjálftar komu fram í þessari jarðskjálftahrinu. Um klukkan 07:00 fór að draga verulega úr jarðskjálftahrinunni og virðist sem að jarðskjálftahrinunni hafi lokið nokkrum klukkutímum síðar. Það er ekki hægt að vita hvort að ný jarðskjálftahrina mun hefjast á þessu svæði innan skamms eða ekki. Það er ekkert sem bendir til þess að eldgos verði þarna á næstunni, þó svo að kvika sé á ferðinni innan í eldstöðinni.

Birt þann

Jarðskjálftahrina í Brennisteinsfjöllum

Síðan um helgina hefur verið jarðskjálftahrina í Breinnisteinsfjöllum (tengill á Wikipedia hérna). Þessi jarðskjálftahrina hefur ekki verið neitt rosalega stór í stærð jarðskjálfta en það hafa komið fram um 130 jarðskjálftar þessa stundina. Stærsti jarðskjálftinn sem hefur komið fram var með stærðina 2,8 en allir aðrir jarðskjálftar hafa verið minni að stærð.


Jarðskjálftahrinan í Breinnisteinsfjöllum. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þeir jarðskjálftar sem hafa orðið virðast margir vera bland jarðskjálftar og þeir fáu jarðskjálftar sem ég hef mælt bera þess merki. Blandjarðskjálfti er þegar kvika og jarðskorpa veldur jarðskjálftanum og ber hann því merki bæði kvikuhreyfinga og jarðskorpuhreyfinga. Síðasta eldgos í Breinnisteinsfjöllum varð árið 1341 en ég hef ekki miklar aðrar upplýsingar um það eldgos eða önnur eldgos sem hafa orðið í þessu eldstöðvarkerfi þessa stundina. Þessi jarðskjálftahrina er mjög staðbundin en hefur færst aðeins suður síðan hún hófst um helgina. Þessa stundina er jarðskjálftahrinan ennþá í gangi, þessa stundina er hlé á jarðskjálftahrinunni og því engir jarðskjálftar að koma fram.

Birt þann

Lítil jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg utan við Eldeyjarboða

Í gær (14-Ágúst-2017) og í dag (15-Ágúst-2017) hefur verið lítil jarðskjálftahrina ekki langt fyrir utan Eldeyjarboða á Reykjaneshrygg. Fjarlægðin frá ströndinni er rúmlega 60 km. Á svæðinu er eldstöð sem hefur ekkert sérstakt nafn en er oft kennd við Eldeyjarboða.


Jarðskjálftavirknin á Reykjaneshrygg nærri Eldeyjarboða. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu var með stærðina 2,8 en aðrir jarðskjálftar sem hafa komið fram hingað til hafa verið minni að stærð. Það er ennþá möguleiki á því að þessi jarðskjálftahrina aukist frá því sem er núna. Jarðskjálftamælanet Veðurstofunnar á í smá vandræðum með að staðsetja jarðskjálfta rétt á þessu svæði vegna fjarlægðar frá SIL jarðskjálftamælanetinu (~60 km). Síðasta eldgos á þessu svæði varð þann 1-Maí árið 1783 þegar eyja myndaðist og fékk nafnið Nýey (Wikipedia) en eyjan hvarf undir sjó á nokkrum vikum.

Birt þann

Stutt greining á atburðunum í Kötlu þann 28 og 29 Júlí-2017

Veðurstofa Íslands hefur gefið út áhugaverðar myndir sem sýna virkina í Kötlu þann 28 og 29 Júlí-2017 í áhugaverðu ljósi. Þessi gögn gefa hugsanlega vísbendingar um það hvað gerist rétt áður en eldgos hefst í Kötlu.

Óróapúslar í Kötlu

Þann 28 Júlí hófst virkni í Kötlu sem kom fram í litlum óróapúlsum á nokkrum jarðskjálftamælum sem Veðurstofa Íslands er með í kringum Kötlu. Þann 29 Júlí jókst óróapúlsinn umtalsvert miðað við það sem hann hafði verið daginn á undan. Það er nærri því vonlaust að sjá þessa óróapúlsa þann 28 Júlí á óróagrafi Veðurstofunar á vefsíðu þeirra (óróagröf).


Óróinn eins og hann kom fram á jarðskjálftamælum Veðurstofu Íslands þann 28 Júlí-2017. Hver tíðni er með sína eigin línu. Tíminn er láréttur og kraftur er lóðréttur á þessu grafi. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn eins og hann kom fram þann 29 Júlí-2017. Enda jókst óróinn eftir miðnætti frá því hann hafði áður verið. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi gögn benda til þess að rétt áður en lítið eldgos varð í Kötlu þá varð líklega suða í jarðhitakerfum sem eru í Kötlu á þessu svæði þar sem þessir atburðir urðu. Þetta er einnig tengt jökulflóðinu sem kom fram.

Óróinn og jökulflóðið


Óróinn og síðan jökulflóðið og hvernig það tengdist saman samkvæmt mælingum Veðurstofu Íslands. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það virðist vera bein tenging milli óróans og síðan jökulflóðsins eins og það kom fram á mælum Veðurstofunnar. Það er því mín skoðun að það hafi orðið lítið eldgos undir Mýrdalsjökli í Kötlu. Hversu lengi það eldgos varði er ekki vitað og góð spurning. Óróagögn benda til þess að þetta litla eldgos varði bara í nokkra klukkutíma áður en það kláraðist. Nýjar sprungur hafa sést í kringum ketill 10 í Mýrdalsjökli. Hægt er að sjá staðsetningar katla í Mýrdalsjökli hérna (á ensku) á vefsíðu Jarðvísinda hjá Háskóla Íslands.

Í venjulegu ári þá mundi þetta vera endir sögunar með virkina í Kötlu. Lítið eldgos í Kötlu og síðan ekkert meiri virkni. Í þetta skiptið virðist það ekki vera raunin. Litlir púlsar af óróa hafa verið að koma fram undanfarna viku (vika 31) í Kötlu og það virðist vera áframhaldandi ferli. Mikið af þessum óróapúlsum er erfitt að sjá á jarðskjálftamælum Veðurstofunnar og sumir sjást eingöngu á einni eða tveim jarðskjálftamælum hjá Veðurstofunni. Þessa stundina er Katla róleg og ekkert að gerast og það gæti verið staða sem mundi vara í talsverðan tíma vegna þessa litla eldgoss (mín skoðun) sem varð í Kötlu og jökulflóðið sem kom fram í kjölfarið úr Mýrdalsjökli.

Birt þann

Jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu

Í gær (02-Ágúst-2017) varð jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu. Jarðskjálfti með stærðina 3,8 varð rétt á undan stærri jarðskjálftanum.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttu þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Aðrir jarðskjálftar sem komu fram í þessari jarðskjálftahrinu í Bárðarbungu voru minni að stærð. Jarðskjálftahrinan stóð yfir í rúman hálftíma og síðan þessari jarðskjálftahrinu lauk hefur verið rólegt í Bárðarbungu.

Birt þann

Jökulhlaupi frá Mýrdalsjökli (Kötlu) lokið

Veðurstofa Íslands hefur tilkynnt að jökulflóði frá Mýrdalsjökli sem fór í Múlakvísl er núna lokið. Engir jarðskjálftar hafa mælst í Kötlu síðustu 12 klukkutímana og leiðni í Múlakvísl hefur einnig farið niður á eðlilegt stig.


Jarðskjálftavirkni í Kötlu síðustu 48 klukkustundirnar. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Litakóði fyrir Kötlu er ennþá gulur og verður ekki breytt fyrr en einhverntímann í næstu viku. Þó svo að þessu jökulflóði sé lokið þá getur virkni tekið sig upp aftur í Kötlu án mikillar viðvörunar. Þessa stundina er hinsvegar rólegt í Kötlu og ekkert jökulflóð í gangi.

Birt þann

Staðan í Kötlu þann 29-Júlí-2017

Þessi grein verður notuð í dag til þess að skrifa uppfærslur um stöðu mála í þeirri atburðarrás sem er hafin í Kötlu. Ef að stórt eldgos verður í Kötlu þá mun ég skrifa nýja grein sérstaklega um þann atburð.

Yfirlit yfir virknina í Kötlu í nótt og dag

Það virðist sem að í nótt hafi orðið smágos í Kötlu (þetta er eingöngu mín skoðun). Ég miða hérna við þann óróapúls sem kom fram í nótt í Kötlu eftir miðnætti. Upptakasvæði þessa smágoss virðist vera í norð-vestur hluta Kötlu öskjunnar, nálægt þeim stað þar sem jarðskjálfti með stærðina 3,0 átti sér stað klukkan 00:48. Óróinn sem er að koma fram núna er mjög óstöðugur og sveiflast mjög mikið en er hinsvegar ennþá fyrir ofan bakgrunnshávaða (rok, öldugang). Þegar þessi grein er skrifuð virðist vera sem að núverandi órói stafi af því að vatn sé á ferðinni undir Mýrdalsjökli frekar en að kvika sé að gjósa þar núna. Það er líklegt að flóð verði í jökulám sem koma frá Mýrdalsjökli (líklega Múlakvísl).


Jarðskjálftavirknin í Kötlu síðustu 48 klukkutímana. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn í Kötlu klukkan 12:09 í dag í Austmannsbungu. Þarna sést augljóslega litla eldgosið sem varð og óróann sem það bjó til. Þarna sést einnig núverandi óróapúls. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn í Austmannsbungu klukkan 13:04 í dag. Þarna sést hvernig óróinn hefur þróast frá því um hádegið. Hærri tíðnir eru í gangi og það bendir til þess að um sé að ræða vatn frekar en kviku sem veldur þessum óróa. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn eins og hann kom fram í Goðabungu í dag klukkan 12:09. Þarna sést vel litla eldgosið sem varð í nótt. Óróinn sem stafar af flóðvatninu er hinsvegar miklu minni á Goðabungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn eins og hann kemur fram á Rjúpnafelli við Mýrdalsjökull. Smágosið sést mjög vel en óróinn vegna flóðvatnsins er mun minni eins og stendur. Þessi SIL stöð er í meiri fjarlægð frá Kötlu heldur en hinar tvær SIL stöðvanar. Það veldur því að óróinn sést aðeins minna á þessari SIL stöð en hinum. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Viðvörunarstig Kötlu hefur verið fært yfir á gult stig. Það er hægt að horfa á Múlakvísl og jökulflóðið hérna á vefsíðu Rúv. Núverandi jökulflóð er að minnka þessa stundina en það kann bara að vera tímabundið ef meira vatn er á leiðinni undan jöklinum. Leiðni hefur einnig farið minnkandi síðustu klukkutíma í Múlakvísl.

Ég mun uppfæra þessa grein eftir þörfum í dag (29-Júlí-2017).