Category: Vöktun

Birt þann

Kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu aðfaranótt 7-September-2017

Aðfaranótt 7-September-2017 varð kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 4,5 og annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 4,1. Aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð. Jarðskjálftinn sem kom fram í síðustu nótt var stærsti jarðskjálfti í Bárðarbungu síðan í Ágúst-2017.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftahrinan sem kom fram í Bárðarbungu var í norður-austur hluta öskjunnar. Þetta svæði í öskju Bárðarbungu hefur verið virkt síðan í Ágúst-2014 þegar núverandi virknitímabil hófst í Bárðarbungu. Í þetta skiptið var enginn órói greindur í Bárðarbungu. Það er möguleiki á því að það verði ekki alltaf raunin að mínu áliti þar sem ég tel að það sé talsverð hætta á litlum skammlífum eldgosum núna í Bárðarbungu og þá munu jökulflóð koma fram í kjölfarið. Í þetta skiptið kom hinsvegar ekkert eldgos fram í Bárðarbungu.

Birt þann

Djúpir jarðskjálftar suður og austur af Bárðarbungu

Síðan eldgosinu í Holuhrauni lauk þann 27-Febrúar-2015 þá hefur verið regluleg jarðskjálftavirkni og kvikuinnskotavirkni suður af Bárðarbungu (megineldstöðin). Þar sem ég er ekki góður með að breyta myndum þá mun ég lýsa þeim svæðum sem um er að ræða þar sem djúp jarðskjálftavirkni er að eiga sér stað.

Hinsvegar þarf einnig að skoða bakgrunn þess sem er að gerast núna.

Síðan eldgosinu lauk í Bárðarbungu hef ég verið að skoða og fylgjast með því sem hefur verið að gerast í eldstöðinni síðustu mánuði. Ég hef áttað mig á því að eldgosatímabil í Bárðarbungu eru mun legri en ég taldi fyrst og er líklega samþykkt innan vísindasamfélagsins. Það sem er samþykkt núna innan vísindasamfélagsins er sú hugmynd að í Vatnajökli verða eldgosatímabil sem vara í 130 til 140 ár með tímabili með fáum eldgosum varir í 60 til 100 ár. Eina vísindagreinin sem ég fann um þetta er þessi hérna grein (á ensku). Ég veit ekki hvort að virknin í Bárðarbungu er eins og víðari aukning á virkni í Vatnajökli (þetta á við eldstöðvar eins og Kerlingarfjöll, Grímsvötn, Öræfajökul, Þórðarhyrna (Grímsvötn), Hamarinn (Bárðarbunga), Esjufjöll, Snæfell [austast og hefur aldrei gosið síðustu 12.000 árin], Askja, Tungafellsjökull [aldrei gosið á síðustu 12.000 árum]).

Eldgosahrinan á undan þeirri sem er núna í gangi hófst árið 1697 og lauk árið 1910 (það er óvissa um skekkjumörk). Þessi eldgosahrina þýddi að eldgos urðu í Bárðarbungu á nokkura ára fresti við lengstu hléin sem vörðu upp undir 16 ár. Stystu hlé á milli eldgosa var eingöngu 1 ár í mesta lagi, kannski jafnvel ennþá styttri, vegna skorts á skráðum heimildum frá þessum tíma þá er erfitt að segja nákvæmlega til um það. Ég er ekki viss um hvenær eldgosatímabilið á undan þessu hófst en ég veit að því lauk árið 1477 með stórgosi og því fylgdi tímabil án eldgosa í 220 ár en það er mögulegt að þetta gat sé vegna skorts á skráðum heimildum eða töpuðum heimildum. Ég veit ekki hvort að núverandi ágiskanir um virknitímabil í Vatnajökli eru réttar, þar sem ég veit ekki hvernig vísindamenn komust að þessari niðurstöðu. Það er ennfremur ekki hægt að útiloka að þegar stórgos verða þá taki það eldstöðina mjög langan tíma að jafna sig (eldgosið 1477 virðist hafa verið mjög stórt), það eru hinsvegar aðrir þættir í þessu og þeir tengjast inná þessa djúpu jarðskjálftavirkni sem ég hef veri að sjá í nágrenni Bárðarbungu síðan árið 2015 og fyrir þann tíma (nær yfir nokkura ára tímabil).

Þau svæði sem ég hef séð með djúpa jarðskjálfta.

Trölladyngja, jarðskjálftar með meira en 20 km dýpi hafa komið fram.
Dyngjujökli, Á þessu svæði en einnig hafa komið fram kvikuinnskot á svæði sem er 5 til 8 km suður af því.
Dyngjuhálsi, þetta er hluti af Dyngjujökli jökulsvæðinu en er aðeins norður af því.
Kistufelli.

Fyrstu dagana þegar umbrotin í Bárðarbungu hófst, þá fór kvika undir Dyngjuháls. Þetta sést vel á jarðskjálftamynd frá Ágúst-2014.


Þetta er jarðskjálftamynd frá Ágúst-2014. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þarna gaus aldrei og situr því kvikan undir Dyngjuhálsi og er þar líklega í kvikuhólfi núna. Það er óljóst hvort að yfirþrýstingur sé byrjaður að myndast í þessu kvikuhólfi og það muni valda eldgosi á þessu svæði eftir nokkur ár. Hvað varðar Dyngjujökul svæðið þá er virknin þar ennþá dularfyllri þar sem ekki er hægt að sjá neitt kvikuhólf í jarðskjálftagögnum en það bendir hugsanlega til þess að kvikuhólfið sitji þá óvenjulega djúpt á svæðinu þar sem Dyngjujökull er. Það er ekki hægt að segja til um það hvenær næsta eldgos verður í Bárðarbungu en miðað við söguleg gögn þá er hugsanlegt að næsta eldgos verði eftir 3 til 16 ár (talið frá árinu 2015).

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Vestmannaeyjum (úti fyrir ströndinni)

Síðustu tvo daga hefur verið jarðskjálftavirkni í Vestmannaeyjum. Þetta er í fyrsta skipti síðan árið 2015 það kemur fram jarðskjálftavirkni í Vestamannaeyjum. Sú jarðskjálftavirkni sem kom fram núna var minniháttar og var stærsti jarðskjálftinn með stærðina 1,5. Dýpi þessara jarðskjálfta var stöðugt í kringum 17 km en aðeins einn jarðskjálfti var með dýpið 14,2 km. Jarðskjálftarnir voru í áttina NA-SV og mynduðu við beina línu á jarðskjálftakortinu.


Jarðskjálftavirknin í Vestmannaeyjum. Jarðskjálftavirknin er úti í sjó. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það komu fram samtals fjórir jarðskjálftar núna og síðan 30-Ágúst-2017 hefur allt verið rólegt í Vestmannaeyja kerfinu. Það er engin ástæða til þess að áætla að eitthvað sé að fara að gerast núna. Þessa stundina er ekkert sem bendir til þess að það sé raunin og að eitthvað muni gerast núna. Síðasta eldgos í Vestmannaeyja eldstöðinni var árið 1973. Vandamálið hérna er hinsvegar það að eldstöðin er að mestu leiti undir sjó og eldgosavirknin í henni er ekki vel skráð.

Eftirtalin eldgos hafa orðið í Vestmannaeyja kerfinu samkvæmt Global Volcanism Program.

1637 Október – 1638 Febrúar 28 +- 60 dagar (skekkja í skráningu). Hugsanlega suð-vestur af Heimaey.
1896 September – Óþekkt. Suður eða Suð-vestur af Hellisey.
1963 Nóvember 8 – 1967 Júní 5, Surtsey myndaðist í þessu eldgosi.
1973 Janúar 23 – 1973 Júní 28, Heimaey (Eldfell).

Minni eldgos gætu hafa átt sér stað án þess að án þess að vera skráð í sögubækurnar fyrr á tímum (það er einnig hugsanlegt að stærri eldgos hafi ekki einu sinni verið skráð). Dýpi þeirra jarðskjálfta sem átti sér stað bendir til þess að kvika sé á ferðinni en ekkert bendir til þess núna að þessi kvika sé að rísa upp til yfirborðs. Það er því engin hætta á því að það fari að gjósa núna. Hinsvegar þekki ég ekki nógu vel hegðun þessar eldstöðvar vegna skorts á skráðri sögu og gögnum um eldstöðina.

Birt þann

Lítil jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg nærri Geirfuglaskeri

Í gær (22-Ágúst-2017) varð jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg nærri Geirfuglaskeri. Þetta var frekar lítil jarðskjálftahrina og sást ágætlega á jarðskjálftamælaneti Veðurstofu Íslands. Það er möguleiki á því að fleiri jarðskjálftar hafi orðið en mældust á jarðskjálftamælaneti Veðurstofu Íslands. Stærstu jarðskjálftarnir voru með stærðina 2,4 en aðrir jarðskjálftar sem urðu voru minni að stærð.


Jarðskjálftahrinan á Reykjaneshrygg í gær. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Flest bendir til þess að þessi jarðskjálftahrina eigi upptök sín í flekahreyfingum heldur en kvikuhreyfingum en það er voðalega vont að sjá það í þessari fjarlægð frá jarðskjálftamælanetinu og merkið sem ég fékk á mína jarðskjálftamæla var mjög óskýrt. Ég veit ekki hvenær síðasta eldgos varð á þessu en það var líklega á tímabilinu milli 13 og 15 aldar.

Uppfærsla eitt

Samkvæmt frétt Rúv þá féll Geirfuglasker árið 1972. Af einhverjum ástæðum þá var það ennþá inni hjá Veðurstofunni. Næsti punktur hefur verið fluttur til Eldeyjarboða sem er aðeins sunnar. Ég mun skrifa eftir því í framtíðinni.

Grein uppfærð þann 24-Ágúst-2017 klukkan 18:38.

Birt þann

Miðlungs jarðskjálftahrina austur af Brennisteinsfjöllum

Síðustu nótt varð jarðskjálftahrina í Brennisteinsfjöllum, þessi jarðskjálftahrina varð rétt austur af Brennisteinsfjöllum en innan sprungusveim eldstöðvarinnar í Bláfjöllum. Í þessari jarðskjálftahrinu komu fram merki um kvikuhreyfingar en mestur hluti þeirra jarðskjálfta sem kom fram átti upptök sín í jarðskorpuhreyfingum.


Jarðskjálftahrinan eins og hún kemur fram á korti á jarðskjálftavef Veðurstofu Íslands. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu var með stærðina 2,9 en aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð. Í kringum 210 jarðskjálftar komu fram í þessari jarðskjálftahrinu. Um klukkan 07:00 fór að draga verulega úr jarðskjálftahrinunni og virðist sem að jarðskjálftahrinunni hafi lokið nokkrum klukkutímum síðar. Það er ekki hægt að vita hvort að ný jarðskjálftahrina mun hefjast á þessu svæði innan skamms eða ekki. Það er ekkert sem bendir til þess að eldgos verði þarna á næstunni, þó svo að kvika sé á ferðinni innan í eldstöðinni.

Birt þann

Jarðskjálftahrina í Brennisteinsfjöllum

Síðan um helgina hefur verið jarðskjálftahrina í Breinnisteinsfjöllum (tengill á Wikipedia hérna). Þessi jarðskjálftahrina hefur ekki verið neitt rosalega stór í stærð jarðskjálfta en það hafa komið fram um 130 jarðskjálftar þessa stundina. Stærsti jarðskjálftinn sem hefur komið fram var með stærðina 2,8 en allir aðrir jarðskjálftar hafa verið minni að stærð.


Jarðskjálftahrinan í Breinnisteinsfjöllum. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þeir jarðskjálftar sem hafa orðið virðast margir vera bland jarðskjálftar og þeir fáu jarðskjálftar sem ég hef mælt bera þess merki. Blandjarðskjálfti er þegar kvika og jarðskorpa veldur jarðskjálftanum og ber hann því merki bæði kvikuhreyfinga og jarðskorpuhreyfinga. Síðasta eldgos í Breinnisteinsfjöllum varð árið 1341 en ég hef ekki miklar aðrar upplýsingar um það eldgos eða önnur eldgos sem hafa orðið í þessu eldstöðvarkerfi þessa stundina. Þessi jarðskjálftahrina er mjög staðbundin en hefur færst aðeins suður síðan hún hófst um helgina. Þessa stundina er jarðskjálftahrinan ennþá í gangi, þessa stundina er hlé á jarðskjálftahrinunni og því engir jarðskjálftar að koma fram.

Birt þann

Lítil jarðskjálftahrina á Reykjaneshrygg utan við Eldeyjarboða

Í gær (14-Ágúst-2017) og í dag (15-Ágúst-2017) hefur verið lítil jarðskjálftahrina ekki langt fyrir utan Eldeyjarboða á Reykjaneshrygg. Fjarlægðin frá ströndinni er rúmlega 60 km. Á svæðinu er eldstöð sem hefur ekkert sérstakt nafn en er oft kennd við Eldeyjarboða.


Jarðskjálftavirknin á Reykjaneshrygg nærri Eldeyjarboða. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari jarðskjálftahrinu var með stærðina 2,8 en aðrir jarðskjálftar sem hafa komið fram hingað til hafa verið minni að stærð. Það er ennþá möguleiki á því að þessi jarðskjálftahrina aukist frá því sem er núna. Jarðskjálftamælanet Veðurstofunnar á í smá vandræðum með að staðsetja jarðskjálfta rétt á þessu svæði vegna fjarlægðar frá SIL jarðskjálftamælanetinu (~60 km). Síðasta eldgos á þessu svæði varð þann 1-Maí árið 1783 þegar eyja myndaðist og fékk nafnið Nýey (Wikipedia) en eyjan hvarf undir sjó á nokkrum vikum.

Birt þann

Stutt greining á atburðunum í Kötlu þann 28 og 29 Júlí-2017

Veðurstofa Íslands hefur gefið út áhugaverðar myndir sem sýna virkina í Kötlu þann 28 og 29 Júlí-2017 í áhugaverðu ljósi. Þessi gögn gefa hugsanlega vísbendingar um það hvað gerist rétt áður en eldgos hefst í Kötlu.

Óróapúslar í Kötlu

Þann 28 Júlí hófst virkni í Kötlu sem kom fram í litlum óróapúlsum á nokkrum jarðskjálftamælum sem Veðurstofa Íslands er með í kringum Kötlu. Þann 29 Júlí jókst óróapúlsinn umtalsvert miðað við það sem hann hafði verið daginn á undan. Það er nærri því vonlaust að sjá þessa óróapúlsa þann 28 Júlí á óróagrafi Veðurstofunar á vefsíðu þeirra (óróagröf).


Óróinn eins og hann kom fram á jarðskjálftamælum Veðurstofu Íslands þann 28 Júlí-2017. Hver tíðni er með sína eigin línu. Tíminn er láréttur og kraftur er lóðréttur á þessu grafi. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Óróinn eins og hann kom fram þann 29 Júlí-2017. Enda jókst óróinn eftir miðnætti frá því hann hafði áður verið. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi gögn benda til þess að rétt áður en lítið eldgos varð í Kötlu þá varð líklega suða í jarðhitakerfum sem eru í Kötlu á þessu svæði þar sem þessir atburðir urðu. Þetta er einnig tengt jökulflóðinu sem kom fram.

Óróinn og jökulflóðið


Óróinn og síðan jökulflóðið og hvernig það tengdist saman samkvæmt mælingum Veðurstofu Íslands. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það virðist vera bein tenging milli óróans og síðan jökulflóðsins eins og það kom fram á mælum Veðurstofunnar. Það er því mín skoðun að það hafi orðið lítið eldgos undir Mýrdalsjökli í Kötlu. Hversu lengi það eldgos varði er ekki vitað og góð spurning. Óróagögn benda til þess að þetta litla eldgos varði bara í nokkra klukkutíma áður en það kláraðist. Nýjar sprungur hafa sést í kringum ketill 10 í Mýrdalsjökli. Hægt er að sjá staðsetningar katla í Mýrdalsjökli hérna (á ensku) á vefsíðu Jarðvísinda hjá Háskóla Íslands.

Í venjulegu ári þá mundi þetta vera endir sögunar með virkina í Kötlu. Lítið eldgos í Kötlu og síðan ekkert meiri virkni. Í þetta skiptið virðist það ekki vera raunin. Litlir púlsar af óróa hafa verið að koma fram undanfarna viku (vika 31) í Kötlu og það virðist vera áframhaldandi ferli. Mikið af þessum óróapúlsum er erfitt að sjá á jarðskjálftamælum Veðurstofunnar og sumir sjást eingöngu á einni eða tveim jarðskjálftamælum hjá Veðurstofunni. Þessa stundina er Katla róleg og ekkert að gerast og það gæti verið staða sem mundi vara í talsverðan tíma vegna þessa litla eldgoss (mín skoðun) sem varð í Kötlu og jökulflóðið sem kom fram í kjölfarið úr Mýrdalsjökli.

Birt þann

Jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu

Í gær (02-Ágúst-2017) varð jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu. Jarðskjálfti með stærðina 3,8 varð rétt á undan stærri jarðskjálftanum.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttu þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Aðrir jarðskjálftar sem komu fram í þessari jarðskjálftahrinu í Bárðarbungu voru minni að stærð. Jarðskjálftahrinan stóð yfir í rúman hálftíma og síðan þessari jarðskjálftahrinu lauk hefur verið rólegt í Bárðarbungu.

Birt þann

Jökulhlaupi frá Mýrdalsjökli (Kötlu) lokið

Veðurstofa Íslands hefur tilkynnt að jökulflóði frá Mýrdalsjökli sem fór í Múlakvísl er núna lokið. Engir jarðskjálftar hafa mælst í Kötlu síðustu 12 klukkutímana og leiðni í Múlakvísl hefur einnig farið niður á eðlilegt stig.


Jarðskjálftavirkni í Kötlu síðustu 48 klukkustundirnar. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Litakóði fyrir Kötlu er ennþá gulur og verður ekki breytt fyrr en einhverntímann í næstu viku. Þó svo að þessu jökulflóði sé lokið þá getur virkni tekið sig upp aftur í Kötlu án mikillar viðvörunar. Þessa stundina er hinsvegar rólegt í Kötlu og ekkert jökulflóð í gangi.