Vöktun – Síða 84 – Jarðfræði á Íslandi

nóvember 4, 2016nóvember 4, 2016

Rólegt í jarðskjálftavirkni á Íslandi þessa dagana

Þessa dagana er lítið að gerast í jarðskjálftavirkni á Íslandi. Engin stórvægileg jarðskjálfti á sér núna á stað á Íslandi. Það hafa orðið á þessum tíma nokkrir jarðskjálftar sem hafa náð stærðinni 3,0 og yfir. Þetta er byggt á sjálfvirkum teljara og er ekki sama tala og yfirfarnar niðurstöður hjá Veðurstofunni gefa upp. Þar verða að jafnaði 300 til 400 jarðskjálftar á viku þessa dagana eða um 1200 jarðskjálftar á mánuði.

Jarðskjálftavirknin á Íslandi. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er ekki hægt að vita hversu lengi þetta rólega tímabil mun vara á Íslandi. Nú þegar er það búið að vara í þrjár vikur og komið að fjórðu vikunni. Það eina sem er hægt að gera er að bíða og sjá hvernig málin þróast og slaka á á meðan það er svona rólegt á Íslandi.

október 30, 2016nóvember 1, 2016

Sérstök grein: Jarðskjálftarnir á Ítalíu

Hérna er sérstök grein um jarðskjálftana á Ítalíu. Því miður veit ég ekki nóg um jarðfræði Ítalíu til þess að geta gefið góða greiningu hérna á því hvar þessir jarðskjálftar eru að eiga sér stað, fyrir utan almenna staðsetningu á þeim á Ítalíu. Vefsíður með nákvæmari upplýsingar og myndir er að finna hérna (á ensku) og hérna (á Ítölsku). Þessar greinar eru með myndir af jarðskjálftum sem hafa orðið þarna yfir margra ára tímabil og síðan jarðskjálfta síðustu daga og eftiskjálfta (Ítalska greinin). Þarna er myndir sem ég get ekki notað hérna vegna höfundaréttar, ég get aðeins notað mynd frá USGS (enska greinin) hérna.

Jarðskjálftarnir í mið-Ítalíu

Þann 26-Október-2016 hófst jarðskjálftahrina á Ítalíu. Þessi jarðskjálftahrina hófst með jarðskjálfta sem var með stærðina 5,5 (EMSC upplýsingar). Í kjölfarið kom jarðskjálfti með stærðina 6,1 (EMSC upplýsingar). Jarðskjálftinn með stærðina 5,5 var forskjálfti (Upplýsingar á Wikipedia, á ensku) en það gerir jarðskjálftann með stærðina 6,1 að aðal-jarðskjálftanum í þeirri jarðskjálftahrinu. Jarðskjálftinn með stærðina 6,5 (EMSC Upplýsingar) sem varð í dag (30-Október-2016) er nýr jarðskjálfti á þessu svæði. Þessum jarðskjálfta hefur fylgt gífurlega mikil eftirskjálftavirkni og er fjöldi eftirskjálfta yfir 300 jarðskjálfta/klukkutímann þegar mest er (þetta er lauslegt mat á fjölda jarðskjálfta) á aðal jarðskjálftasvæðinu þar sem aðal-jarðskjálftinn átti sér stað. Það er mín skoðun að líklega verður þarna annar stór jarðskjálfti fljótlega, hugsanlega á næstu dögum en það gæti jafnvel dregist í nokkrar vikur eða mánuði. Það hjálpar ekki aðstæðum að þetta svæði á Ítalíu er fullt af misgengjum sem eru virk í dag (það verða jarðskjálftar á þeim á nokkura áratugafresti til nokkur hundruð áratuga fresti).

Jarðskjálftinn með stærðina 6,1 á Ítalíu þann 26-Október-2016. Þessi mynd er undir Creative Commons Leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Jarðskjálftainn með stærðina 6,5 á Ítalíu þann 30-Október-2016. Þarna sjást ljóðréttur ás (Z) og síðan N-S og E-W (Austur-Vestur) ásanir. Þessi mæling er frá Danmörku, þar sem ég á heima og er með jarðskjálftamæli. Þessi mynd er undir Creative Commons Leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Jarðskjálftinn á Ítalíu, þetta er jarðskjálftinn með stærðina 6,5. Þetta er hærri upplausn en á myndinni fyrir ofan. Þarna sést vel hvernig jarðskjálftinn kom fram á Ítalíu. Þessi mynd er undir Creative Commons Leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Það er mjög óljóst hvernig þróunin verður á Ítalíu næstu daga, vikur og mánuði vegna þess hversu flókið þetta svæði er jarðfræðilega. Það er alveg ljóst að þarna mun verða virkni næstu mánuðina eftir þessa jarðskjálfta. Ég þekki ekki þetta svæði nógu vel jarðfræðilega til þess að geta komið með einhverja ágiskun. Umrætt svæði er niðurreksbelti (subduction zone) (sem er á þurru landi) og það gerir spádóma um hvernig þetta mun þróast mun erfiðarði og flóknari.

Mynd sem sýnir jarðfræði Ítalíu á einfaldan máta. Myndin er frá USGS.

Ég veit ennfremur ekki hversu oft svona jarðskjálftahrinur eiga sér stað á Ítalíu. Ég hef aðeins fáar vísbendingar og þær eru mjög óljósar þegar maður les yfirlit yfir þekkta jarðskjálfta á Ítalíu (Wikipedia). Á ŚIlandi verða svona jarðskjálftahrinur með rúmlega 13 – 90 ára millibili á suðurlandsbrotabeltinu (ég skrifaði um það hérna á ensku). Ég veit ekki hversu oft svona jarðskjálftahrinur verða á Ítalíu en mig grunar þær verði á nokkur hundruð ára fresti. Það sem ræður því hversu oft svona jarðskjálftahrinur verða er hversu mikil hreyfing er á þeim misgengjum sem eru á þessu svæði og ég hef ekki þær upplýsingar.

Ef eitthvað nýtt gerist á Ítalíu. Þá mun ég uppfæra þessa grein.

Nýjar upplýsingar þann 01-Nóvember-2016 klukkan 23:53

Í morgun (þann 01-Nóvember-2016) varð jarðskjálfti með stærðina 4,9 í Ítalíu (EMSC Upplýsingar). Þetta er ekki stór stærð en á svæði sem er nú þegar mikið skemmt vegna jarðskjálfta, þá getur þessi jarðskjálfti aukið þær skemmdir ef hann varð mjög nærri byggð. Eftirskjálftavirkni er ennþá mjög mikil í Ítalíu.

Grein uppfærð þann 01-Nóvember-2016 klukkan 23:56.

október 27, 2016október 27, 2016

Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu (Vika 43)

Þann 27-Október-2016 klukkan 02:08 og 02:09 urðu tveir jarðskjálftar í Bárðarbungu. Stærðir þessara jarðskjálfta voru 3,5 og 3,3. Yfir daginn urðu nokkrir minni jarðskjálftar á svipuðum slóðum (nærri norð-austur hluta öskjunnar).

Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Ástæða þessara jarðskjálfta er sú að kvika er núna að flæða inn í Bárðarbungu djúpt innan úr möttlinum. Það ferli hófst í September-2015 og mun halda áfram þangað til að eldgos verður í Bárðarbungu (eða í nágrenni við Bárðarbungu).

Jarðskjálftinn á Ítalíu

Þar sem ég er búsettur í Danmörku þá mældi ég jarðskjálftann á Ítalíu mjög vel. Ég mældi bæði 5,5 jarðskjálftann og 6,1 jarðskjálftann. Ástæða þess að ég get mælt jarðskjáfltana er sú að ég er eingöngu staðsettur ~1500 km frá Ítalíu.

Jarðskjálftinn með stærðina 6,1 á Ítalíu. Þessi mynd er undir Creative Commons Leyfi, sjá nánar á CC leyfi síðunni.

október 26, 2016

Lítil jarðskjálftavirkni á Íslandi þessa stundina

Þessa stundina, þegar þessi grein er skrifuð er mjög rólegt í jarðskjálftavirkni á Íslandi. Helst að það hafi verið smáskjálftavirkni fyrir norðan og sunnan Ísland en enginn af þeim jarðskjálftahrinum olli jarðskjálftum sem fóru yfir stærðina 3,0. Ég veit ekki hversu lengi þetta rólega tímabil mun vara en það lengsta sem ég man eftir varði í rúmlega fjóra mánuði. Þá var mjög lítil jarðskjálftavirkni á Íslandi þann tíma.

Lítil jarðskjálftavirkni á Íslandi þessa stundina. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Á meðan það er rólegt í jarðskjálftum á Íslandi, þá ætla ég að skrifa nokkrar smásögur og birta á smásögu vefsíðu sem ég er með. Þessar sögur eru á ensku og hægt er að lesa þær hérna.

október 17, 2016

Aukin jarðskjálftavirkni í Kötlu síðustu 48 klukkutímana

Í dag (17-Október-2016) og í gær (16-Október-2016) hafa verið jarðskjálftahrinur í Kötlu. Flestir af þeim jarðskjálftum sem urðu voru litlir að stærð, flestir minni en 1,0. Það komu fram þrír jarðskjálftar sem voru stærri en 2,0.

Það kom fram í fréttum í dag að ástæða þessara jarðskjálftavirkni væru breytingar á jöklinum sem væru að valda ísskjálftum vegna mikillar úrkomu síðustu daga. Ég er ekki sammála þessu mati, þar sem ég mældi stærstu jarðskjálftana á jarðskjálftamælinum sem ég er með í Heklubyggð og þeir jarðskjálftar sýndu skýr merki þess að eiga uppruna sinna í jarðskorpunni. Mínir jarðskjálftamælar eru ekki færir um að mæla ísskjálfta í 56 km fjarlægð. Vandamálið með eldstöð eins og Kötlu er þessi stöðuga jarðskjálftavirkni sem veldur því að fólk fer að hugsa með sér að svona hljóti þetta alltaf að vera og boði ekki endilega nein sérstök tíðindi. Eftir því sem tíminn líður þá fara jarðfræðingar að líta á þetta sem eðlilega hegðun eldstöðvarinnar, þó svo að kannski í raunveruleikanum sé þessi jarðskjálftavirkni langtímaboðar um að stutt sé í eldgos. Ég ætla að minna fólk á að ekkert bendir til þess að eldgos sé yfirvofandi á þessari stundu, enda hefur skráð saga sýnt að það verða mjög stórir jarðskjálftar þegar kvika fer að brjóta sér leið uppá yfirborðið. Þær rituðu heimildir sem eru skrifaðar í dag segja frá stöðunni eftir að það ferli er hafið (kvika á leiðinni upp til yfirborðs).

október 15, 2016

Nokkrir jarðskjálftar í Hofsjökli

Í dag (15-Október-2016) urðu nokkrir jarðskjálftar í Hofsjöki. Stærsti jarðskjálftinn var bara með stærðina 1,4. Jarðskjálfti með stærðina 2,3 varð austur af Hofsjökli en það er innan-fleka jarðskjálfti og tengist ekki neinni eldstöð.

Jarðskjálftarnir í Hofsjökli. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi jarðskjálftavirkni í Hofsjökli virðist vera vegna spennubreytinga sem eru núna að eiga sér stað í Bárðarbungu vegna þenslunar sem þar er að koma fram núna. Þetta gerðist þó svo að Hofsjökull sé í sínu eigin rekbelti (sjá rannsókn um þetta á ensku hérna). Ég er ekki að reikna með eldgosi í Hofsjökli enda er ekki vitað hvenær eldstöðin gaus síðast. Það er hugsanlegt að frekari jarðskjálftar verði í Hofsjökli og nágrenni á næstu vikum vegna spennubreytinga í efri lögum jarðskorpunnar.

október 15, 2016

Lítil jarðskjálftahrina í Kötlu

Í morgun (15-Október-2016) varð lítil jarðskjálftahrina í Kötlu. Jarðskjálftahrinan varð í austari hluta öskjunnar. Þetta var mjög lítil jarðskjálftahrina og var stærsti jarðskjálftinn aðeins með stærðina 2,7.

Jarðskjálftahrinan í Kötlu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftahrinan var mjög lítil, bæði í fjölda jarðskjálfta og í stærð þeirra jarðskjálfta sem áttu sér stað. Þar sem annar stærsti jarðskjálftinn var eingöngu með stærðina 2,3. Eftir að jarðskjálftahrinunni lauk komu fram örfáir stakir jarðskjálftar. Jarðskjálftahrinunni lauk klukkan 08:58 og eftir það hafa bara örfáir jarðskjálftar komið fram í Kötlu.

október 15, 2016

Jarðskjálftarhrina í Bárðarbungu

Í dag (15-Október-2016) varð jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Stærstu jarðskjálftarnir höfðu stærðina 3,5. Í gær (14-Október-2016) varð jarðskjálfti með stærðina 3,3 í Bárðarbungu.

Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Aðrir jarðskjálftar sem urðu í þessari hrinu voru smærri. Þessi jarðskjálftahrina er áhugaverð fyrir það að hún virðist hafa komið af stað jarðskjálftum í nálægum eldstöðvum. Ég er ekki alveg viss afhverju þetta er að gerast. Það sem hefur hinsvegar verið staðfest er að Bárðarbunga er að þenjast út samkvæmt GPS mælingum og er núna að ýta upp jarðskorpunni sem féll niður í eldgosinu 2014 – 2015, sú hreyfing er að valda jarðskjálftum í Bárðarbungu núna.

október 6, 2016

Staðan í Kötlu klukkan 20:36

Eldstöðin Katla er aftur byrjuð með jarðskjálftahrinu.

Jarðskjálftavirkni í Kötlu hefur verið að aukast hratt í dag (06-Október-2016). Eins og stendur er jarðskjálftavirknin ekki ennþá kominn á það stig sem hún var á fyrir viku síðan. Aðstæður eru hinsvegar að breytast hratt þessa stundina og því er ljóst að virknin getur breyst hratt og án mikillar viðvörunar. Stærsti jarðskjálfti síðan í morgun var með stærðina 2,4 og varð sá jarðskjálfti klukkan 14:11. Eins og stendur þá hafa aðrir jarðskjálftar verið minni (þegar þetta er skrifað).

Jarðskjálftavirknin í Kötlu klukkan 18:55. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er einnig mjög áhugavert að jarðskjálftavirknin sé á mjög litlu svæði, það bendir til þess að kvikan sé að reyna brjóta sér leið þar upp með því að „bora“ sig þar í gegn. Ég sá svipað ferli í Bárðarbungu nokkru áður en eldgos hófst þar. Það er ekki hægt að segja til um það hversu lengi þetta ferli mun taka og hvort að þetta ferli muni stoppa, ég tel víst, miðað við þá virkni sem hefur verið undanfarið að það er ólíklegasta niðurstaðan til að koma fram. Ég reikna með því að sú jarðskjálftahrina sem er hafin í dag muni aukast þangað til að nýjum toppi er náð eða eldgos hefst. Það er ekkert eldgos hafið í Kötlu ennþá.

Þessi grein verður uppfærð eftir þörfum.

Hætta á niðurtíma vegna fellibyls

Vegna fellibylsins Matthías þá er hætta á niðurtíma á þessum vef en þessi vefsíða er hýst í Orlando, Flórída. Mesta hættan á niðurtíma er á morgun (Föstudag) þegar aðal veðrið gengur yfir Flórída. Ég mun taka afrit af þessum vef til að eiga ef allt skyldi fara á versta veg. Ég vonast til þess að vefurinn haldist uppi í gegnum þetta veður en það er enginn leið til þess að tryggja að svo verði.

október 6, 2016

Jarðskjálftavirkni eykst í Kötlu á ný

Í dag (06-Október-2016) jókst jarðskjálftavirkni á ný í Kötlu. Það varð jarðskjálftavirkni fyrir stærsta jarðskjálftann og einnig eftir að stærsti atburðurinn átti sér stað. Stærsti jarðskjálftinn sem hefur komið fram var með stærðina 3,2. Smærri jarðskjálftar sjást illa eða alls ekki vegna slæms veðurs á svæðinu.

Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Vegna mikillar rigningar þá er ekki gott að sjá nákvæma mælingu á leiðnimælingu í Múlakvísl sem kemur frá Mýrdalsjökli. Þar sem rigningarvatnið þynnir út það jökulvatn sem er í ánum. Þessi mikla rigning veldur einnig ísskjálftum í Mýrdalsjökli ef aðstæður bjóða uppá það.

Samþykki fyrir vefköku