Frekari jarðskjálftavirkni í Kötlu

Í dag (31-Júlí-2021) klukkan 12:53 varð jarðskjálfti með stærðina Mw3,3 í Kötlu í Mýrdalsjökli. Hrina lítilla jarðskjálfta kom í kjölfarið á stærsta jarðskjálftanum og jarðskjálftavirknin virðist ennþá vera í gangi þegar þessi grein er skrifuð.

Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Á myndinni eru þrjár grænar stjörnur og tvær af þessum stjörnum eru jarðskjálftar frá því 29-Júlí. Það er aðeins ein græn stjarna frá jarðskjálftanum í dag.
Jarðskjálftavirkni í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er oft sumar jarðskjálftavirkni í Kötlu sem flækir aðeins möguleikana á því hvað er að gerast núna. Þar sem þessi sumar jarðskjálftavirkni skapar þær aðstæður að óljóst er hvað er í gangi núna í Kötlu þegar þessi grein er skrifuð. Það má búast við frekari jarðskjálftavirkni í Kötlu.

Jarðskjálftavirkni í Kötlu í gær (29-Júlí-2021)

Í gær (29-Júlí-2021) urðu tveir jarðskjálftar í eldstöðinni Kötlu. Tveir stærstu jarðskjálftarnir voru með stærðina Mw3,2 klukkan 19:20 og 19:22. Þriðji stærsti jarðskjálftinn var með stærðina Mw2,8 klukkan 19:28.

Jarðskjálftavirknin í öskju Kötlu er að mestu leiti í norður-austur hluta öskjunnar. Bláir og appelsínugulir punktar sýna jarðskjálfta sem eru litilir. Tvær grænar stjörnur sýna staðsetningu stærstu jarðskjálftanna í norð-austur hluta öskjunnar.
Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er óljóst hvort að þessi jarðskjálftavirkni er bara hluti af eðlilegri sumar jarðskjálftavirkni eða hluti af stærri virkni í eldstöðinni. Ég er ekki að reikna með eldgosi þar sem jarðskjálftavirknin er of lítil. Það munu koma fram þúsundir jarðskjálfta áður en stórt eldgos verður í Kötlu. Þangað til að það gerist. Þá hef ég ekki áhyggjur af þessari jarðskjálftavirkni.

Fleiri jarðskjálftar í Kötlu

Í dag (28-Júlí-2021) klukkan 12:36 varð jarðskjálfti með stærðina Mw3,1 í Kötlu. Nokkrir minni jarðskjálftar hafa komið fram síðan þessi jarðskjálfti átti sér stað.

Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Græn stjarna er í norð-austur hluta öskjunnar þar sem stærsti jarðskjálftinn átti sér stað. Nokkrir rauðir punktar sýna nýja jarðskjálfta í Kötlu
Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þetta virðist vera sumar jarðskjálftavirkni í Kötlu. Það er ekki hægt að segja til um. Það er engin breyting á óróa á SIL stöðvum í kringum Kötlu.

Kröftugir jarðskjálftar í Bárðarbungu

Það er orðið mjög langt síðan ég skrifaði um eldstöðina Bárðarbungu. Það er því kominn tími á nýja grein.

Þann 27-Júlí-2021 klukkan 19:02 varð jarðskjálfti með stærðina Mw3,9 í Bárðarbungu. Þegar klukkan varð 22:12 þá kom fram annar jarðskjálfti sem var með stærðina Mw4,5. Samkvæmt vefsíðu EMSC þá var stærð þessa jarðskjálfta mb4,8. Hægt er að lesa þær upplýsingar hérna.

Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu er sýnd með tveim grænum stjörnum. Önnur stjarnan er í vestur hluta öskjunnar en hin græna stjarnan er í austari hluta öskjunnar.
Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftavirknina í Bárðarbungu má rekja til þess að kvika er að flæða inn í kvikuhólfið sem er í Bárðarbungu og er eldstöðin að þenjast út. Þetta mun enda með eldgosi en ekki er hægt að segja til um hvenær það gerist.

Jarðskjálftavirkni í Ljósufjöllum

Í dag (26-Júlí-2021) klukkan 16:35 varð jarðskjálfti með stærðina Mw3,0 átti sér stað í eldstöðinni Ljósufjöll. Það varð jarðskjálfti sem varð aðeins áður klukkan 15:44 með stærðina Mw2,2.

Rauður punktur sýnir jarðskjálftavirknina í eldstöðinni í Ljósufjöllum á vesturhluta Íslands.
Jarðskjálftavirknin í eldstöðinni Ljósufjöll. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Á þessu svæði er einnig brotasvæði sem er á milli Snæfellsnes og Langjökuls. Þetta brotasvæði er venjulega ekki mjög virkt og það verða þarna eingöngu jarðskjálftahrinur á nokkura áratuga fresti eða sjaldnar. Jarðskjálftavirknin sem á sér núna stað er innan eldstöðvarinnar Ljósufjöll. Jarðskjálftavirknin byrjaði þarna í Maí-2021. Eins og þetta er núna þá er of snemmt til þess að vita hvort að þetta þýðir eitthvað. Þar sem þetta gætu bara verið jarðskjálftar og ekkert meira, jafnvel þó að þessi jarðskjálftavirkni sé að eiga sér stað í eldstöð.

Meiri jarðskjálftavirkni í Kötlu

Í gær (24-Júlí-2021) og í dag (25-Júlí-2021) hefur verið aukning í jarðskjálftavirkni í Kötlu. Það er ekki ljóst hvað er að valda þessari aukningu á jarðskjálftum í Kötlu. Stærstu jarðskjálftarnir sem hafa komið fram voru með stærðina Mw2,6.

Jarðskjálftavirknin í Kötlu er merkt með rauðum punkti, síðan gulum punktum sem ná frá suður hluta öskju Kötlu og norður með og síðan til austurs innan öskjunnar.
Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Einn af þeim möguleikum sem gæti hafa komið þessari jarðskjálftavirkni af stað er ef að katlar innan Mýrdalsjökuls hafa verið að tæma sig af vatni og þá fellur þrýstingur hratt sem kemur af stað jarðskjálftavirkni á þessu svæði. Ég veit ekki hvort að það hefur verið það sem gerðist núna. Það hinsvegar tekur vatnið úr kötlum Mýrdalsjökuls nokkra klukkutíma að ná niður í jökulár á svæðinu ef þetta er það sem gerðist. Það hefur ekki orðið nein breyting á óróa á jarðskjálftamælum í kringum Kötlu í kjölfarið á þessari jarðskjálftavirkni.

Jarðskjálftavirkni í Kötlu

Frá 22-Júlí-2021 hefur verið jarðskjálftavirkni í eldstöðinni Kötlu. Þessi jarðskjálftavirkni hefur að mestu leiti verið í austur hluta öskju Kötlu og stærsti jarðskjálftinn sem hefur mælst var með stærðina Mw3,0.

Jarðskjálftavirknin í Kötlu í austari hluta öskjunnar sýndir með rauðum punktum á korti frá Veðurstofu Íslands. Til vesturs er á kortinu minni jarðskjálftahrina sem einnig varð í öskju Kötlu.
Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það hefur ekki orðið nein breyting á óróanum í Kötlu í kjölfarið á þessari jarðskjálftavirkni sem bendir sterklega til þess að hérna sé eingöngu um að ræða venjulega jarðskjálftavirkni sem tengist sumrinu. Jarðskjálftavirkni er einnig of lítil til þess að hérna sé um virkni sem bendir til hættu af eldgosi. Það gæti þó breyst ef jarðskjálftavirknin breytist og verður stærri.

Jarðskjálftavirkni norður af Grindavík í eldstöðinni Reykjanes

Snemma í morgun þann 11-Júlí-2021 varð jarðskjálftahrina norður af Grindavík. Stærsti jarðskjálftinn í þessari hrinu var með stærðina Mw2,5. Flestir af öðrum jarðskjálftum sem komu fram voru með stærðina Mw0,0 til Mw1,0. Það var einnig jarðskjálftahrina við Reykjanestá sem er einnig hluti af eldstöðvarkerfinu Reykjanes.

Jarðskjálftavirkni norður af Grindavík. Þar kom fram hópur af jarðskjálftum á korti Veðurstofunnar sem eru merktir sem appelsínugulir punktar.
Jarðskjálftavirkni norður af Grindavík. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það er mjög erfitt að segja til um hvað er að gerast þarna í eldstöðinni Reykjanes. Það hefur verið sannað að eldgos geta hafist á Reykjanesskaga án mikillar viðvörunar eða jarðskjálftavirkni. Það eru engin skýr merki um það að eitthvað sé að fara að gerast en það getur breytst án nokkurar viðvörunnar.

Breytingar í eldgosinu í Fagradalsfjalli

Þetta er lítil uppfærsla um stöðuna í eldgosinu í Fagradalsfjalli sem er hluti af eldstöðvarkerfi Krýsuvík-Trölladyngju.

Frá 22-Júní til 29-Júní fóru að koma fram breytingar í eldgosinu í Fagradalsfjalli. Í staðinn fyrir að það væri stöðugur straumur af hrauni úr gígnum þá fór að bera á því að hraunstreymið væri stopult og óróinn sem fylgir eldgosinu fór einnig að breytast. Það stig endaði þann 29-Júní um klukkan 19:30 þegar virknin fór að aukast aftur. Það virðist sem að magn hrauns sem kemur upp núna hafi meira en tvöfaldast, miðað við það sem er að sjá á vefmyndavélum (þegar svæðið er ekki falið í þoku).

Það er hugsanlegt að nýr gígur hafi opnast rétt sunnan við stóra gíginn í hrauninu þar. Þetta er rétt við stóra gíginn sem gerir staðfestingu mjög erfiða. Það hefur sést í hraun koma þar upp í slettum. Það er einnig möguleiki að þessi gígur sé nú þegar hættur að gjósa eftir nýjustu breytingar. Ég hreinlega veit ekki stöðuna eins og er.

Það hefur aðeins sést í hraunstrókavirkni í dag og þá sérstaklega síðustu klukkutíma eftir því sem virknin eykst á ný í eldgosinu. Þegar virknin er sem mest þá flæðir hraun núna út um allar hliðar gígsins en það gerðist ekki áður í eldgosinu. Það er eins og virknin detti alveg niður milli þess sem hraunflóð eiga sér stað úr gígnum. Ég veit ekki hvort að þetta er varanleg breyting eða bara tímabundin breyting á eldgosinu. Það gæti tekið margar vikur áður en hraunflæðið verður stöðugt úr gígnum á ný.

Það hefur komið fram í fréttum að meirihlutinn af hraunflæðinu á sér stað neðanjarðar og flæðir hraunið beint út í hraunbreiðuna þar sem það safnast saman í hrauntjarnir áður en það flæðir niður í Meradali, Geldingadali (fullur af hrauni) og síðan Nátthaga.

Jarðskjálftavirkni í Heklu

Í gær (25-Júní-2021) um klukkan 06:00 varð hrina lítilla jarðskjálfta í eldstöðinni Heklu. Þetta er óvenjulegt þar sem venjulega koma aðeins fram jarðskjálftar rétt áður en eldgos hefst í Heklu. Það gerðist ekki núna og engin merki um það að Hekla sé að fara að gjósa.

Jarðskjálftavirkni í vestur hluta Heklu sýnir á jarðfræðikorti Veðurstofunnar með appelsínugulum punktum.
Jarðskjálftavirknin í Heklu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Hvað er að gerast í Heklu er erfitt að segja til um. Það er ljóst að misgengi þarna gaf eftir og kom fram með þessa jarðskjálfta vegna þrýstibreytinga á svæðinu. Síðasti jarðskjálftinn kom fram varð klukkan 09:36. Síðan þá hafa ekki komið fram neinir jarðskjálftar en það getur breyst án fyrirvara eins og venjan er með eldstöðina Heklu samkvæmt sögunni.

Eldgosið í Fagradalsfjalli

Ég hef ákveðið að seinka grein um eldgosið í Fagradalsfjalli vegna þess að það eru einhverjar breytingar að eiga sér stað sem ég er ekki viss hverjar eru nákvæmlega þessa stundina. Það hefur ekki verið neitt útsýni á eldgosið síðan í gær (25-Júní-2021) vegna þoku sem gerir það mjög erfitt að átta sig á því hvað er að gerast og hvað er að breytast núna.