Jarðskjálftavirkni í suðurhluta öskju Bárðarbungu

Í dag (24-Október-2017) klukkan 14:18 varð jarðskjálfti með stærðina 4,1 í suðurhluta öskju Bárðarbungu. Síðan klukkan 14:54 varð jarðskjálfti með stærðina 3,4 á sama svæði í Bárðarbungu auk þess sem nokkrir minni jarðskjálftar fylgdu í kjölfarið.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Það sem er áhugavert núna er að jarðskjálftavirknin er að eiga sér stað sunnarlega í öskju Bárðarbungu á svæði þar sem sigkatlar hafa myndast undanfarið vegna mikils jarðhita á þessu svæði. Jarðhitinn kemur fram vegna þess að kvika stendur grunnt í jarðskorpunni á þessu svæði. Það gerir þessa jarðskjálftavirkni mjög áhugaverða og skapar hugsanlega möguleika fyrir því að þarna verði eldgos í framtíðinni en eldgos á þessu svæði gæti orðið til mikilla vandræða, jafnvel þó svo að slíkt eldgos mundi eingöngu vara í mjög stuttan tíma, jafnvel ekki meira en nokkra klukkutíma. Helsta hættan kæmi frá jökulflóði sem mundi koma frá þessu svæði í kjölfarið á eldgosi.


Jarðskjálftinn með stærðina 4,1 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Dellukoti. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.


Jarðskjálftinn með stærðina 4,1 eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Böðvarshólum. Þessi mynd er síuð á 4Hz. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Núna er spurning hvort að það kemur fram jarðskjálfti í norð-austur hluta öskju Bárðarbungu. Það virðist alltaf verða jarðskjálftavirkni þar í kjölfarið á svona jarðskjálftavirkni í suðurhluta öskju Bárðarbungu. Ég veit ekki afhverju það gerist en það virðist engu að síður vera raunin.

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu þann 13-Október-2017

Á Föstudeginum þrenntánda í Október tvöþúsundund og sautján varða jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Stærsti jarðskjálftinn í þessari virkni var með stærðina 3,1 en annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 2,9.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Staðsetning jarðskjálftans með stærðina 3,1 er mjög áhugaverð. Jarðskjálftinn er á stað þar sem ekki hefur verið mikið um jarðskjálftavirkni áður og þarna er einnig að finna mjög aflmikið hverasvæði sem hefur brætt af sér yfir hundraðmetra þykkan jökul. Kvika á þessu svæði er mjög grunnt eins og ljóst er að jarðhitavirkni á þessu svæði. Jarðfræðingar áætla að dýpið niður á kviku sé rúmlega 1 km miðað við þá jarðhitavirkni sem er til staðar á svæðinu. Jarðskjálftinn með stærðina 2,9 var á hefðbundu svæði norð-austur hluta öskju Bárðarbungu. Það er einnig áhugaverð jarðskjálftavirkni í norður hluta öskju Bárðarbungu sem hefur orðið yfir síðustu klukkutíma. Það er ekkert sem bendir til þess að eldgos sé yfirvofandi í Bárðarbungu á þessari stundu.

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu

Dagana 05-Október og 06-Október-2017 varð jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Fyrsti jarðskjálftinn sem kom fram var með stærðina 3,7 og kom sá jarðskjálfti fram þann 05-Október, síðari jarðskjálftinn kom fram þann 06-Október-2017 og var með stærðina 3,4. Fyrri jarðskjálftinn sem kom fram varð í suð-vestur hluta öskju Bárðarbungu sem hefur ekki verið mjög jarðskjálftavirk, síðari jarðskjálftinn var með stærðina 3,4 og varð á hefðbundu svæði í norð-austur hluta öskjunnar.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Nokkrir aðrir jarðskjálftar komu fram í þessari jarðskjálftahrinu en stærsti eftirskjálftinn sem kom fram var með stærðina 2,2 en allir aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð.

Tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu

Í dag (17-September-2017) klukkan 14:23 urðu tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu. Stærðir þessara jarðskjálfta var 3,9. Þessir jarðskjálftar urðu á svæði í norð-austur hluta öskju Bárðarbungu þar sem hefur verið jarðskjálftavirkni síðan í September-2015. Þessi jarðskjálftavirkni á sér stað vegna þenslu í Bárðarbungu.


Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Síðan í September-2015 hefur jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu verið að minnka hægt og rólega. Í dag verða jarðskjálftahrinur á 11 til 18 daga fresti eða svo. Það eru engin augljós merki um það eldgos sé yfirvofandi í Bárðarbungu.

Smá athugasemd vegna Þórðarhyrnu

Á kortinu hérna að ofan smá sjá smá jarðskjálfta í Þórðarhyrnu sem er eldstöð innan eldstöðvarkerfisins í Grímsvötnum. Í Þórðarhyrnu má sjá smá jarðskjálfta með stærðina 1,3. Síðasta eldgos í Þórðarhyrnu hófst í Desember 1902 og lauk því í þann 12 Janúar 1904. Það er ekki mikil jarðskjálftavirkni í Þórðarhyrnu og það bendir til þess að eldgos geti hafist í eldstöðinni án mikils fyrirvara eða viðvörunnar. Eldgosið á undan 1902 eldgosinu átti sér stað árið 1887 til 1889 og það bendir til þess að eldgos í Þórðarhyrnu séu almennt mjög löng og valdi talsverðu tjóni vegna þess að þessi eldstöð er alveg þakin jökli. Ég set inn þessa athugasemd vegna þess að mig grunar að stutt sé í eldgos í Þórðarhyrnu og tel líklegt að eldstöðin muni gjósa innan nokkura ára.

Kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu aðfaranótt 7-September-2017

Aðfaranótt 7-September-2017 varð kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 4,5 og annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 4,1. Aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð. Jarðskjálftinn sem kom fram í síðustu nótt var stærsti jarðskjálfti í Bárðarbungu síðan í Ágúst-2017.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Jarðskjálftahrinan sem kom fram í Bárðarbungu var í norður-austur hluta öskjunnar. Þetta svæði í öskju Bárðarbungu hefur verið virkt síðan í Ágúst-2014 þegar núverandi virknitímabil hófst í Bárðarbungu. Í þetta skiptið var enginn órói greindur í Bárðarbungu. Það er möguleiki á því að það verði ekki alltaf raunin að mínu áliti þar sem ég tel að það sé talsverð hætta á litlum skammlífum eldgosum núna í Bárðarbungu og þá munu jökulflóð koma fram í kjölfarið. Í þetta skiptið kom hinsvegar ekkert eldgos fram í Bárðarbungu.

Djúpir jarðskjálftar suður og austur af Bárðarbungu

Síðan eldgosinu í Holuhrauni lauk þann 27-Febrúar-2015 þá hefur verið regluleg jarðskjálftavirkni og kvikuinnskotavirkni suður af Bárðarbungu (megineldstöðin). Þar sem ég er ekki góður með að breyta myndum þá mun ég lýsa þeim svæðum sem um er að ræða þar sem djúp jarðskjálftavirkni er að eiga sér stað.

Hinsvegar þarf einnig að skoða bakgrunn þess sem er að gerast núna.

Síðan eldgosinu lauk í Bárðarbungu hef ég verið að skoða og fylgjast með því sem hefur verið að gerast í eldstöðinni síðustu mánuði. Ég hef áttað mig á því að eldgosatímabil í Bárðarbungu eru mun legri en ég taldi fyrst og er líklega samþykkt innan vísindasamfélagsins. Það sem er samþykkt núna innan vísindasamfélagsins er sú hugmynd að í Vatnajökli verða eldgosatímabil sem vara í 130 til 140 ár með tímabili með fáum eldgosum varir í 60 til 100 ár. Eina vísindagreinin sem ég fann um þetta er þessi hérna grein (á ensku). Ég veit ekki hvort að virknin í Bárðarbungu er eins og víðari aukning á virkni í Vatnajökli (þetta á við eldstöðvar eins og Kerlingarfjöll, Grímsvötn, Öræfajökul, Þórðarhyrna (Grímsvötn), Hamarinn (Bárðarbunga), Esjufjöll, Snæfell [austast og hefur aldrei gosið síðustu 12.000 árin], Askja, Tungafellsjökull [aldrei gosið á síðustu 12.000 árum]).

Eldgosahrinan á undan þeirri sem er núna í gangi hófst árið 1697 og lauk árið 1910 (það er óvissa um skekkjumörk). Þessi eldgosahrina þýddi að eldgos urðu í Bárðarbungu á nokkura ára fresti við lengstu hléin sem vörðu upp undir 16 ár. Stystu hlé á milli eldgosa var eingöngu 1 ár í mesta lagi, kannski jafnvel ennþá styttri, vegna skorts á skráðum heimildum frá þessum tíma þá er erfitt að segja nákvæmlega til um það. Ég er ekki viss um hvenær eldgosatímabilið á undan þessu hófst en ég veit að því lauk árið 1477 með stórgosi og því fylgdi tímabil án eldgosa í 220 ár en það er mögulegt að þetta gat sé vegna skorts á skráðum heimildum eða töpuðum heimildum. Ég veit ekki hvort að núverandi ágiskanir um virknitímabil í Vatnajökli eru réttar, þar sem ég veit ekki hvernig vísindamenn komust að þessari niðurstöðu. Það er ennfremur ekki hægt að útiloka að þegar stórgos verða þá taki það eldstöðina mjög langan tíma að jafna sig (eldgosið 1477 virðist hafa verið mjög stórt), það eru hinsvegar aðrir þættir í þessu og þeir tengjast inná þessa djúpu jarðskjálftavirkni sem ég hef veri að sjá í nágrenni Bárðarbungu síðan árið 2015 og fyrir þann tíma (nær yfir nokkura ára tímabil).

Þau svæði sem ég hef séð með djúpa jarðskjálfta.

Trölladyngja, jarðskjálftar með meira en 20 km dýpi hafa komið fram.
Dyngjujökli, Á þessu svæði en einnig hafa komið fram kvikuinnskot á svæði sem er 5 til 8 km suður af því.
Dyngjuhálsi, þetta er hluti af Dyngjujökli jökulsvæðinu en er aðeins norður af því.
Kistufelli.

Fyrstu dagana þegar umbrotin í Bárðarbungu hófst, þá fór kvika undir Dyngjuháls. Þetta sést vel á jarðskjálftamynd frá Ágúst-2014.


Þetta er jarðskjálftamynd frá Ágúst-2014. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þarna gaus aldrei og situr því kvikan undir Dyngjuhálsi og er þar líklega í kvikuhólfi núna. Það er óljóst hvort að yfirþrýstingur sé byrjaður að myndast í þessu kvikuhólfi og það muni valda eldgosi á þessu svæði eftir nokkur ár. Hvað varðar Dyngjujökul svæðið þá er virknin þar ennþá dularfyllri þar sem ekki er hægt að sjá neitt kvikuhólf í jarðskjálftagögnum en það bendir hugsanlega til þess að kvikuhólfið sitji þá óvenjulega djúpt á svæðinu þar sem Dyngjujökull er. Það er ekki hægt að segja til um það hvenær næsta eldgos verður í Bárðarbungu en miðað við söguleg gögn þá er hugsanlegt að næsta eldgos verði eftir 3 til 16 ár (talið frá árinu 2015).

Tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu

Í nótt (27-Ágúst-2017) urðu tveir sterkir jarðskjálftar í Bárðarbungu. Fyrri jarðskjálftinn var með stærðina 3,8 og varð klukkan 01:42 og seinni jarðskjálftinn var með stærðina 4,2 og varð klukkan 01:45. Seinni jarðskjálftinn er stærsti jarðskjálftinn til að eiga sér stað síðan 02-Ágúst-2017 í Bárðarbungu þegar jarðskjálfti með stærðina 4,5 átti sér stað.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Síðustu mánuði hefur dregið hægt og rólega úr jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu og er nú svo komið að stórir jarðskjálftar verða þar eingöngu einu sinni til tvisvar í mánuði í staðinn fyrir vikulega eins og var staðan eftir að eldgosinu lauk í Holuhrauni í Febrúar-2015. Núna verða jarðskjálftar sem eru stærri en 3,5 eða jafnvel stærri en 4,0 ekki nema einu sinni til tvisvar í mánuði. Þetta vekur upp þær spurningar hvort að Bárðarbunga sé að verða fullu útþanin af kviku á ný eftir að eldgosinu í Holuhrauni lauk í Febrúar-2015.

Jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu

Í gær (02-Ágúst-2017) varð jarðskjálfti með stærðina 4,5 í Bárðarbungu. Jarðskjálfti með stærðina 3,8 varð rétt á undan stærri jarðskjálftanum.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttu þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Aðrir jarðskjálftar sem komu fram í þessari jarðskjálftahrinu í Bárðarbungu voru minni að stærð. Jarðskjálftahrinan stóð yfir í rúman hálftíma og síðan þessari jarðskjálftahrinu lauk hefur verið rólegt í Bárðarbungu.

Kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu í dag (30-Júní-2017)

Í dag (30-Júní-2017) varð kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu. Þessi jarðskjálftahrina varð í norð-austur hluta Bárðarbungu þar sem mesta virknin hefur verið síðan í September-2015. Þegar þessi jarðskjálftavirkni hófst í Bárðarbungu. Afhverju þarna er jarðskjálftavirkni að eiga sér stað er óljóst.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundarréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálfti þessar jarðskjálftahrinu var með stærðina 3,6 en næst stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 3,4 og síðan kom jarðskjálfti með stærðina 3,1. Allir aðrir jarðskjálftar sem komu fram voru minni að stærð. Þessi jarðskjálftahrina virðist vera búin í bili en klukkan 22:29 kom fram nýr jarðskjálfti með stærðina 2,7 (eða 2,8).

Jarðskjálfti í Norðursjó (milli Skotlands og Noregs)

Í dag varð jarðskjálfti með stærðina 4,8 (upplýsingar EMSC) í Norðursjó. Þetta er fyrsti jarðskjálftinn sem ég mæli svona nálægt þeim stað þar sem ég á heima í Danmörku. Þessi jarðskjálfti fannst í Skotlandi og í Hjaltlandseyjum. Ég veit ekki hvort að þessi jarðskjálfti fannst í Noregi en næsta þorp við þennan jarðskjálfta er aðeins í 195 km fjarlægð.


Jarðskjálftinn í Norðursjó eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Bov í Danmörku. Fjarlægðin er 644 km. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC leyfi vefsíðunni.

Vikuleg jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu (12-Júní-2017)

Í dag (12-Júní-2017) var vikuleg jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu. Jarðskjálftavirknin í dag er að mestu leiti ‘hefðbundin’ jarðskjálftavirkni sem hefur verið í gangi í Bárðarbungu síðan eldgosinu lauk í Holuhrauni árið 2015. Það hefur verið örlítil aukning í litlum jarðskjálftum í Bárðarbungu undanfarna daga. Þessi aukning í smáskjálftum í Bárðarbungu kemur fram á sama tíma og auking verður í jarðskjálftum í Tungnafellsjökli (frekari upplýsingar um það er að finna í greininni um Tungnafellsjökul).


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu og Tungnafellsjökli. Græna stjarnan sýnir hvar jarðskjálftinn með stærðina 3,6 átti sér stað. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Ég veit ekki hvort að breytinga sé að vænta í Bárðarbungu, hinsvegar eru vísbendingar þess efnis í núverandi jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu um að eitthvað sé að breytast. Hvort að síðan eitthvað verður úr því á eftir að koma í ljós. Það er alveg möguleiki á því að það dragi aftur úr þessari jarðskjálftavirkni og að virknin fari aftur niður á hefðbundin bakgrunnsstig.