Upplýsingar um eldgos og jarðskjálfta á Íslandi
Í morgun um klukkan 06:30 þá hófst kvikuinnskot í Svartengi með mjög kröftugri jarðskjálftahrinu. Eldgos hófst um klukkan 09:50. Eldgosið er ennþá á syðri hluta sprungunnar miðað við eldgosið sem varð þann 21. Nóvember 2024. Kvikugangur hefur myndast og er um 11 km langur. Þessi kvikugangur gæti lengst og er mögulega ennþá að lengjast þegar þessi grein er skrifuð.
Staða mála er ennþá að þróast og getur breyst snögglega. Ég mun setja inn uppfærslur eftir þörfum og ef eitthvað mikið gerist.
Síðustu vikur þá hafa komið fram nokkrir djúpir jarðskjálftar í eldstöðinni Eyjafjallajökull. Þessi virkni er óvenjuleg þar sem Eyjafjallajökull gaus síðast árið 2010 og venjulega eru eldgos í Eyjafjallajökli á tímabilum sem eru frá 290 árum og upp í 700 ár milli eldgosa, miðað við þau gögn sem eru til í dag varðandi tíðni eldgosa í Eyjafjallajökli.
Dýpi þeirra jarðskjálfta sem Veðurstofan er búin að fara yfir er frá 24 til 26 km. Áður en eldgosið varð í Eyjafjallajökli árið 2010 þá tók það um 10 ár frá því að virknin fór að aukast þangað til að eldgos varð. Það er möguleiki á því að þetta sé bara djúp jarðskjálftavirkni og það verður ekki neitt eldgos í kjölfarið á þessari jarðskjálftavirkni á næstu áratugum. Þessa stundina er jarðskjálftavirknin of lítil og of fáir jarðskjálftar til þess að hægt sé að vera viss um hvað er að gerast í Eyjafjallajökli.
Í kvöld þann 22. Febrúar 2025 klukkan 21:04 varð jarðskjálfti með stærðina Mw5,2 í Bárðarbungu. Í kjölfarið hafa orðið nokkrir minni jarðskjálftar og jarðskjálftahrinan á svæðinu virðist ennþá vera í gangi.
Þessi jarðskjálftahrina stafar mögulega af þeirri ástæður að kvika sé að reyna að brjóta sér leið upp á yfirborðið. Hvort að það tekst verður að koma í ljós. Það er möguleiki á því að þetta muni ekki takast hjá kvikunni. Hvernig þetta þróast verður að koma í ljós. Það er hinsvegar ljóst að eldgos er ekki yfirvofandi núna.
Í gær (16. Janúar 2025) varð jarðskjálftahrina í eldstöðinni Ljósufjöllum. Þarna hafa verið reglulegar jarðskjálftahrinu frá árinu 2020 eða 2021. Stærsti jarðskjálftinn í þessari hrinu var með stærðina Mw3,2.
Þessi jarðskjálftahrina raðaði sér upp á misgengi sem eru þarna á svæðinu. Það er ný þróun á þessu svæði miðað við fyrri jarðskjálftavirkni á þessu svæði. Dýpi jarðskjálftana hefur einnig verið að minnka og er núna komið í 14 km. Dýpið var í 17 til 23 km fyrir nokkru síðan. Miðað við jarðskjálftana, þá er magn kvikunnar mjög lítið og það þýðir að eldgos er ólíklegt. Kvikan festist frekar í jarðskorpunni og kólnar þar. Hinsvegar ef magn kvikunnar eykst, þá aukast líkunar á eldgosi á þessu svæði. Þetta gæti hinsvegar tekið mörg ár ef ekki áratugi þangað til að eitthvað gerist eins og þetta er núna. Hröð breyting á stöðu mála virðist vera ólíkleg þegar þessi grein er skrifuð.
Í dag (14. Janúar 2025) um klukkan 06:00 þá hófst kvikuinnskot í eldstöðinni Bárðarbungu. Kvikuinnskotið var í gangi fram til klukkan 09:00 þegar draga fór úr því. Þessu gæti samt ekki verið lokið ennþá, þó svo að dregið hafi úr virkninni þegar þessi grein er skrifuð. Stærsti jarðskjálftinn var með stærðina Mw5,2 (USGS, EMSC). Það hafa orðið meira en tugur jarðskjálfta sem eru með stærðina milli Mw3,0 til Mw5,0 í þessari jarðskjálftahrinu.
Megin jarðskjálftavirknin var í vestari hluta öskju Bárðarbungu. Samkvæmt sérfræðingum þá líkist þetta upphafi eldgossins í Gjálp árið 1996. Þá hófst jarðskjálftavirknin svipað og gerðist núna, síðan dró úr henni áður en virknin jókst á ný og eldgos hófst. Það er óljóst hvert kvikugangurinn gæti farið en líklega í suður-vestur, það er í áttina að Torfajökli og Kötlu. Ef það gerist, þá er möguleiki á því að kvikugangurinn komi af stað virkni í þeim eldstöðvum og eldgosum ef hann nær í þær eldstöðvar.
Ég mun skrifa um stöðuna í Bárðarbungu eftir því sem þörf verður á því.
Á Sunnudaginn (29. Desember 2024) og í gær (30. Desember 2024) varð jarðskjálftahrina í eldstöðinni Reykjanes, nærri Eldey. Stærstu jarðskjálftarnir voru með stærðina Mw3,2 og Mw3,6. Yfir 200 jarðskjálftar hafa mælst á svæðinu síðan þegar þessi grein er skrifuð. Það er möguleiki á því að þessi jarðskjálftavirkni sé ennþá í gangi. Þar sem þessi jarðskjálftavirkni kemur í bylgjum, með hléum á milli.
Það er óljóst hvað er að gerast þarna en þessi jarðskjálftavirkni bendir sterklega til þess að þarna sé kvika á ferðinni. Miðað við staðsetningu jarðskjálftanna, þar sem þeir voru takmarkaðir við frekar þröngt svæði. Hinsvegar eru engin merki þess að þarna sé að hefjast eldgos núna. Það eru mjög takmörkuð GPS gögn á þessu svæði, þar sem hluti af eldstöðinni er úti í sjó.
Í dag (19. Desember 2024) klukkan 12:18 varð jarðskjálfti með stærðina Mw3,1 í eldstöðinni Hamarinn. Það komu einnig nokkrir minni jarðskjálftar í kjölfarið, það voru einnig nokkrir minni jarðskjálftar á undan stærsta jarðskjálftanum.
Síðast þegar svona jarðskjálftavirkni fór af stað í eldstöðinni Hamarinn. Þá varð þar eldgos nokkrum mánuðum seinna sem varði í 6 til 8 klukkutíma. Það er ekki hægt að segja til um það núna hvort að það mun gerast í kjölfarið á þessari jarðskjálftavirkni. Það er alltaf möguleiki á því að það muni draga aftur úr þessari jarðskjálftavirkni. Ef að jarðskjálftavirknin eykst á ný eldstöðinni Hamarinn, þá aukast líkunar á eldgosi þarna en hvort að það gerist er hinsvegar ekki hægt að segja til um.
Í gær (18. Desember 2024) klukkan 22:50 varð stærsti jarðskjálfti í eldstöðinni Ljósufjöll síðan nútímamælingar hófust á Íslandi. Þessi jarðskjálfti fannst í Borgarnesi, Akrarnesi og síðan í öðrum bæjum á þessu sama svæði. Stærð þessa jarðskjálfta var Mw3,2 og dýpið var 18 km. Ástæða þessar jarðskjálftavirkni er innskotavirkni kviku á þessu svæði á þessu dýpi.
Eins og staðan er núna. Þá er mjög ólíklegt að það verði eldgos í eldstöðinni Ljósufjöllum. Á síðustu mánuðum, þá hefur dýpi jarðskjálfta á þessu svæði ekki breyst mjög mikið og það er núna frá 15 til 25 km. Jarðskorpan á þessu svæði er einnig þykkari og þéttari heldur en á öðrum svæðum á Íslandi. Því þarf meiri kviku til þess að brjótast upp á yfirborðið. Þegar þessi grein er skrifuð, þá hefur þessi breyting ekki orðið síðan jarðskjálftavirkni hófst á þessu svæði. Því meiri kvika sem kemur þarna inn mun auka jarðskjálftavirknina á þessu svæði. Eftir því sem meiri kvika kemur þarna inn í jarðskorpuna, þá mun það auka jarðskjálftavirknina á þessu svæði. Eins og þetta er núna, þá virðist sem að það magn kviku sem hefur komið inn í jarðskorpuna þarna vera mjög lítið og þetta magn er ekki fært um að brjóta sér leið upp á yfirborðið.
Það varð jarðskjálftahrina í einni af stærstu eldstöðvum á Íslandi núna í kvöld þann 13. Desember 2024. Það er eldstöðin Hofsjökull. Stærsti jarðskjálftinn var með stærðina Mw3,3 og á 8,8 km dýpi. Aðrir jarðskjálftar sem hafa orðið hafa verið minni að stærð.
Þessari jarðskjálftahrinu virðist vera lokið í bili. Það er þannig með jarðskjálftahrinur í Hofsjökli að þær stöðvast stundum en hefast síðan aftur á sama stað klukkutímum eða jafnvel nokkrum dögum seinna. Ég veit ekki hvort að það muni gerast núna.
Nóttina þann 8. Desember 2024 klukkan 01:49 varð jarðskjálfti í Bárðarbungu með stærðina Mw5.2. Þessi jarðskjálftavirkni tengist þenslu í eldstöðinni Bárðarbungu sem heldur áfram að þenjast út eftir eldgosið 2014 til 2015.
Það var einnig mikið um litla jarðskjálfta í öskju Bárðarbungu, bæði fyrir og eftir stóra jarðsjálftann. Þetta er ekki óvenjulegt en það er óvenju mikið af jarðskjálftum núna. Afhverju þetta gerðist er óljóst. Þessi jarðskjálftavirkni er áframhaldandi jarðskjálftavirkni sem mun halda áfram næstu 30 til 90 árin í það lengsta. Það veltur á því hvernig hlutir þróast í Bárðarbungu.