Category: Eldstöð

Birt þann

Djúpir jarðskjálftar í Öræfajökli

Ég hef ekki skrifað margar greinar um eldstöðina Öræfajökul. Ástæðan er sú að yfirleitt er ekki neitt að gerast í Öræfajökli og telst þessi eldstöð vera mjög róleg eins og Esjufjöll og Snæfell (austurland), en þessar eldstöðvar mynda keðju af eldstöðvum fyrir utan megin eldgosabeltið á Íslandi. Rannsóknir benda til þess að undir Öræfajökli sé brot af gömlu meginlandi sem er líklega að bráðna niður hægt og rólega (rannsóknina er hægt að lesa hérna á ensku) og hugsanlega einnig undir Esjufjöllum. Í þessari rannsókn er einnig skráð eldstöð beint austur af Esjufjöllum en ég veit ekki hvort að sú eldstöð er raunverulega til, þar sem þessi eldstöð er ekki allstaðar skráð á kort og ég hef engar upplýsingar um þessa eldstöð ef hún er raunverulega til. Ég veit ekki afhverju þetta er raunin.


Jarðskjálftavirknin í Öræfajökli. Á þessu korti er Öræfajökull staðsettur beint suður af Grímsvötnum. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærðir þeirra jarðskjálfta sem urðu var aðeins 1,1 til 1,8. Það sem gerir þessa jarðskjálfta áhugaverða er að þeir benda hugsanlega til þess að eitthvað sé að fara að gerast í Öræfajökli. Mesta dýpið sem kom fram var 21,2 km (stærðin var 1,1), annars var dýpið frá 19,0 til 20,7 km. Það sem sést á óróagrafi bendir til þess að um sé að ræða jarðskjálfta sem myndast þegar kvika er að brjóta leið um í jarðskorpunni, frekar en að um sé að ræða jarðskjálfta sem tengjast jarðskorpuhreyfingum.

Jarðskjálftavirkni hófst í Öræfajökli (mjög líklega) árið 2011 en samkvæmt gögnum sem ég er með þá urðu ekki neinir jarðskjálftar árið 2012 (það þarf ekki að vera alveg rétt). Síðan þá hafa orðið nokkrir jarðskjálftar á hverju ári síðan árið 2012. Hversu langt ferlið er frá lítilli jarðskjálftavirkni þangað til að eldgos hefst er ekki þekkt vegna skorts á sögulegum gögnum. Síðustu eldgos áttu sér stað árið 1362 frá 5 Júní +-4 dagar og þangað til 15 Október +-45 dagar og síðan árið 1727 þann 3 Ágúst og þangað til 1 Maí +-30 dagar árið 1728.

Birt þann

Kröftug jarðskjálftahrina í Bárðarbungu

Í gær (30.01.2017) var nákvæmlega ein vika síðan jarðskjálftahrina (greinin er hérna) varð í Bárðarbungu. Þessi jarðskjálftavirkni er virkni sem er að stöðugt að endurtaka sig en það virðist hafa orðið smá breyting á virkninni undanfarið. Það virðist sem að þeir jarðskjálftar sem eru að eiga sér stað séu að vaxa í stærð en fjöldi þeirra jarðskjálfta sem verður hefur ekki aukist mikið frá því sem hefur verið. Jarðskjálftar með stærðina 4,3 færa öskjubotninn í Bárðarbungu upp um örfáa millimetra í hvert skipti og þessir millimetrar eru farnir að safnast saman. Ég veit ekki hver breytingin er vegna skorts á GPS gögnum.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Í síðustu jarðskjálftahrinu urðu eftirtaldir jarðskjálftar (í þeirri röð sem þeir urðu), jarðskjálfti með stærðina 4,3, jarðskjálfti með stærðina 4,1 og jarðskjálfti með stærðina 3,4. Dýpi þessara jarðskjálfta var annað en venjulega, dýpið var frá 9,4 til 8,3 km. Það er mjög erfitt að átta sig á því hvað er að gerast á þessu dýpi. Það er hugsanlegt að kvika sé að brjóta sér leið upp í jarðskorpuna og búa sér þannig til nýja leið, það er einnig möguleiki á því að kvikan sé einfaldlega að ýta upp öskjunni hægt og rólega. Jarðskjálftavirkni verður þegar kvika kemur inn í Bárðarbungukerfið á miklu dýpi. Þessi virkni mun halda áfram í mjög langan tíma, hugsanlega þangað til að næsta eldgos verður í Bárðarbungu.

Birt þann

Kröftug jarðskjálftahrina á Kolbeinseyjarhrygg

Í gær (27.01.2017) og í dag (28.01.2017) hefur verið kröftug jarðskjálftahrina á Kolbeinseyjarhrygg nokkuð fyrir norðan Kolbeinsey. Stærsti jarðskjálftinn var með stærðina mb4,6 samkvæmt EMSC (upplýsingar hérna). Þetta svæði eða svæði nálægt þar sem eru núna jarðskjálftar gaus eða þar varð kvikuinnskot árið 1999. Það er þó ekki staðfest með neinum öruggum hætti.


Jarðskjálftahrinan norðan við Kolbeinsey á Kolbeinseyjarhrygg. Grænu stjörnurnar sýna jarðskjálfta sem eru stærri en 3,0. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Stærsti jarðskjálftinn sem kom fram í dag (28.01.2017) með stærðina mb4,6. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Það hafa verið í kringum 6 jarðskjálftar sem eru stærri en 3,0 í þessari hrinu. Nákvæmlega tölu er hinsvegar erfitt að finna út vegna fjarlægðar þessar jarðskjálftahrinu frá SIL mælaneti Veðurstofu Íslands og það gerir erfitt fyrir Veðurstofu Íslands að meta fjölda og stærðir þeirra jarðskjálfta sem hafa orðið. Fjarlægðirnar voru 85 km og síðan 160 km frá Kolbeinsey. Það virðist sem að þarna hafi orðið tvær jarðskjálftahrinur síðasta sólarhringinn en erfitt að segja til um hvað annað gæti hugsanlega verið að gerast á þessu svæði í augnablikinu. Jarðskjálftahrinan er ennþá í gangi á þessu svæði (held ég).

Birt þann

Jarðskjálfti með stærðina 4,3 í Kötlu

Í dag (26.01.2017) klukkan 15:14 varð jarðskjálfti með stærðina 4,3 í Kötlu. Samkvæmt fréttum þá fannst þessi jarðskjálfti í Vík í Mýrdal og í nágrenninu. Annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 3,0 og þriðji stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 2,9. Þessa stundina hafa aðrir jarðskjálftar verið minni að stærð.


Jarðskjálftavirknin í Kötlu, græna stjarnan sýnir þar sem jarðskjálftinn með stærðina 4,3 átti sér stað. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.


Jarðskjálftinn í Kötlu eins og hann kom fram á jarðskjálftamælinum mínum í Heklubyggð, þetta er jarðskjálftinn með stærðina 4,3. Þessi mynd er undir Creative Commons leyfi, sjá nánar á CC Leyfi síðunni.

Engar stórar breytingar hafa sést á óróamælum í kringum Kötlu í kjölfarið á þessum jarðskjálfta. Þó er hugsanlegt að illa greinanleg merki hafi sést á einni SIL stöðinni um að háhitasvæði hafi orðið æst rétt áður en jarðskjálftinn átti sér stað, það er þó ekki hægt að staðfesta það með neinum öruggum hætti.

Ég mun uppfæra þessa grein eftir því sem þurfa þykir ef eitthvað meira gerist í Kötlu.

Birt þann

Snörp aukning á jarðskjálftavirkni í Kötlu

Síðustu 24 klukkustundirnar þá hefur verið mikil aukning í jarðskjálftum í Kötlu. Þessi aukna virkni hófst í gær með jarðskjálftahrinum í kötluöskjunni, það hefur síðan haldið áfram síðustu klukkutímana með löngum hléum á milli. Þessi jarðskjálftavirkni er vegna þess að kvikan er að reyna brjóta sér leið uppúr eldstöðinni en hefur ekki alveg orkuna í það ennþá. Það er ekki vitað afhverju jarðskjálftarnir verða á 0,1 km dýpi, það er kenning um það að eldstöðin sé orðin svo heit að innan að þar geta ekki lengur orðið jarðskjálftar en það hefur ekki verið sannað ennþá. Hægt er að lesa um kvikukerfi Kötlu hérna og hérna (pdf) á ensku.


Jarðskjálftavirknin í Kötlu síðustu 24 klukkutímana. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Stærsti jarðskjálftinn í þessari hrinu var með stærðina 3,3. Aðrir jarðskjálftar sem hafa komið fram eru minni að stærð. Þessa stundina hafa komið fram í kringum 74 jarðskjálftar. Mig grunar að áframhald verði á þessari jarðskjálftavirkni í Kötlu en reikna má með hléum sem vara frá nokkrum klukkutímum yfir í nokkra daga, jafnvel upp í nokkrar vikur. Afhverju þessi hegðun kemur fram veit ég ekki. Það er einnig nauðsynlegt að taka það fram að talsvert hefur komið af jarðskjálftum með neikvætt gildi. Þeir jarðskjálftar koma ekki fram á nýju vefsíðu Veðurstofunnar, en hægt er að sjá þá á gömlu vefsíðu Veðurstofunnar.

Hægt er að fylgjast með breytingum á leiðni í jökulám sem renna frá Mýrdalsjökli hérna. Það þarf bara að smella á eina jökulána sem er fylgst með í kringum Mýrdalsjökul og athuga stöðuna þannig, eftir það er hægt að fylgjast með stöðunni á hinum jökulánum.

Uppfærsla

Þann 24.01.2017 klukkan 11:13 varð jarðskjálfti með stærðina 3,1 í Kötlu, þessi jarðskjálfti varð á svæði þar sem minni jarðskjálftar höfðu áður átt sér stað. Síðan þessi jarðskjálfti varð hefur dregið aðeins úr jarðskjálftavirkni.


Jarðskjálftavirkni í Kötlu síðustu 24 klukkutíma. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessa stundina er mjög rólegt í Kötlu og ekki margir jarðskjálftar að eiga sér stað. Ég reikna ekki með að þessi rólegheit muni vara mjög lengi, þar sem þessi jarðskjálftavirkni virðist koma í púlsum. Þeir jarðskjálftar sem ég hef náð að mæla eru svokallaðir „hybrid earthquakes“, eða blandaðir jarðskjálftar (nánar hérna, USGS, á ensku). Ég veit ekki hvort að það hafa orðið einhverjir lágtíðni jarðskjálftar í Kötlu ennþá eða mjög lágtíðni jarðskjálftar. Ég reikna með að jarðskjálftavirkni haldi áfram í Kötlu.

Grein uppfærð þann 25.01.2017 klukkan 05:27 UTC.

Birt þann

Jarðskjálftahrinur í Kötlu

Síðan á laugardaginn 21-Janúar-2017 hefur verið talsverð jarðskjálftavirkni í Kötlu. Þessi jarðskjálftavirkni hefur verið frekar lítil og dreifð um alla öskjuna. Þetta er mjög óvenjuleg jarðskjálftavirkni í Kötlu fyrir þennan árstíma. Þær jarðskjálftahrinur sem hafa átt sér stað eru dreifðar yfir alla öskjuna og stærstu jarðskjálftinn sem hefur mælst náði eingöngu stærðinni 2,4.


Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi jarðskjálftavirkni er mjög óvenjuleg í Kötlu, þar sem venjulega er rólegt í jarðskjálftum á þessum árstíma og alveg fram í Júní og jafnvel fram í miðjan Júlí. Á þessum árstíma bætist í snjóinn ofan á Mýrdalsjökli og það dregur venjulega úr þeirri jarðskjálftavirkni sem er í Kötlu og snjór hefur verið að bætast við jökulinn síðan um miðan Nóvember hið minnsta, líklega aðeins fyrr þar sem það byrjar venjulega að snjóa fyrr á svæðum sem standa hærra. Jarðskjálftavirknin er ennþá í gangi, þó svo að aðeins hafi dregið úr jarðskjálftavirkninni síðustu klukkutíma.

Birt þann

Innflæði kviku veldur jarðskjálftum í Bárðarbungu

Á Föstudeginum 6, Janúar 2017 varð jarðskjálfti með stærðina 1,6 en þessi jarðskjálfti varð á 25 km dýpi í Bárðarbungu. Jarðskjálftar á þessu dýpi verða vegna kvikuhreyfinga en ekki vegna flekahreyfinga á jarðskorpuflekanum samkvæmt jarðfræðingum. Jarðskjálftar eru einnig mjög sjaldgæfir á þessu dýpi á Íslandi. Í dag, þann 8, Janúar 2017 varð síðan jarðskjálfti á 7,3 km dýpi með stærðina 3,5 í Bárðarbungu.


Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þenslan í Bárðarbungu virðist vera orðin talsvert mikil samkvæmt því sem mælingar gefa til kynna, það virðist einnig sem svo að þenslan sé hraðari en ég gerði (persónulega) ráð fyrir. Það er ekki hægt að segja til um það hvar eða hvenær næsta eldgos verður í Bárðarbungu. Eldgosartímabil í Bárðarbungu vara í rúmlega 10 til 20 ár miðað við það sem söguleg gögn sýna fram á. Það er er einnig rekhrina á þessu svæði sem gerir stöðu mála mun flóknari en venjulega og gerir nú þegar mjög flókna stöðu ennþá flóknari. Það er einnig þannig að eldgos geta átt sér stað í Bárðarbungu kerfinu fyrir utan megineldstöðina, þá helst í Hamrinum (Loki-fögrufjöll), síðasta eldgos varð í Hamrinum í Júlí 2011 og varði í 8 – 12 tíma og olli jökulflóði en það náði ekki uppúr jöklinum.

Í gögnum Global Volcanism Program (tengill ofar í greininni) er að hægt að sjá þetta munstur um eldgosahrinur sem vara í 10 til 20 ár mjög vel (eins vel og söguleg gögn leyfa). Gott dæmi um þetta er hrina eldgosa sem átti sér stað í seinni hluta 19 aldar og náði til upphafs 20 aldar.

Árið 1862 Júní 30 – 1864 Október 15 (skekkja er +-45 dagar). Það svæði sem gaus þá var Tröllagígar.
Árið 1872 – Dagsetning ekki þekkt og svæði sem gaus á ekki almennilega þekkt. Hugsanlega Dyngjuháls.
Árið 1902 Desember – 1903 Júní. Það er ekki þekkt hvar gaus, hugsanlega Dyngjuháls.
Árið 1910 Júní – 1910 Október. Svæði sem gaus á var Loki-Fögrufjöll, einnig þekkt sem Hamarinn.

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu

Þann 4 og 6 Janúar 2017 urðu jarðskjálftar í Bárðarbungu. Jarðskjálftinn sem varð 4. Janúar 2017 var með stærðina 3,3 (að mig minnir) en jarðskjálftinn sem varð þann 6. Janúar var með stærðina 3,5. Báðir jarðskjálftar voru á öskjujaðrinum í Bárðarbungu. Ástæðan fyrir þessari jarðskjálftavirkni er sú að Bárðarbunga heldur áfram að þenjast út vegna innstreymis kviku inn í eldstöðina, þetta innstreymi virðist vera mjög mikið og mun meira en ég bjóst við. Þar sem innstreymi kviku kemur í púlsum sem eru misstórir þá verða jarðskjálftahrinunar misstórar og vara mislengi.


Jarðskjálftavirknin í Bárðarbungu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi gerð af jarðskjálftavirkni er orðin mjög regluleg í Bárðarbungu. Ég reikna ekki með að það breytist neitt á næstunni. Það sem ég reikna með að gerist er að það haldi áfram að draga úr jarðskjálftavirkni í Bárðarbungu en jarðskjálftar haldi áfram að gerst en lengra verði á milli jarðskjálfta og þeir verði stærri í kjölfarið.

Birt þann

Jarðskjálftavirkni í Kötlu

Þann 5. Janúar 2017 varð jarðskjálfti með stærðina 3,5 í Kötlu. Þessi jarðskjálftavirkni í Kötlu á þessum árstíma er mjög sjaldgæf, þar sem venjulega er Katla mjög róleg á þessum árstíma. Þessa dagana virðist vera úti um friðinn.


Jarðskjálftavirknin í Kötlu. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þetta var stærsti jarðskjálftinn í lítilli jarðskjálftahrinu sem átti sér stað í öskju Kötlu þennan dag. Síðan þessi jarðskjálftahrina átti sér stað hefur verið rólegt en slæmt veður hefur einnig verið að trufla mælingar á jarðskjálftum á þessu svæði undanfarna daga og á öllu Íslandi.

Birt þann

Jarðskjálftavirknin í Henglinum

Þann 4 Janúar 2017 varð jarðskjálftahrina í Henglinum og var stærsti jarðskjálftinn í þessari hrinu með stærðina 3,7 og annar stærsti jarðskjálftinn var með stærðina 2,8. Stærstu jarðskjálftarnir fundust í Reykjavík, Selfossi, Hveragerði og nágrenni. Samtals urðu 150 jarðskjálftar í þessari hrinu.


Jarðskjálftahrinan í Henglinum þann 4. Janúar 2017. Höfundaréttur þessar myndar tilheyrir Veðurstofu Íslands.

Þessi jarðskjálftahrina varð vegna þess að jarðskorpan er að reka í sundur á þessu svæði og er að síga í leiðinni. Samkvæmt tímaritsgrein frá árinu 1973 (greinin) þá varð stór jarðskjálftahrina á þessu svæði árið 1789 og þá lækkaði Þingvallavatn um heila 63 sm (það er reyndar talið vanmat). Síðustu slíku hrinur urðu líklega á miðri 19 öldinni (hef það þó ekki staðfest) og síðan einhverntímann á fyrri hluta 20 aldarinnar. Svona rek veldur því að rekdalur myndast hægt og rólega, enda er svæðið frá Hveravöllum og langt suður eftir Reykjaneshrygg í reynd einn stór rekdalur, þó svo að slíkt sjáist ekki allstaðar.